De laatste tien jaar is er veel kennis opgedaan over de aanwezigheid van eiwitten in de ontlasting van patiënten met dikkedarmkanker of voortgeschreden poliepen, het voorstadium van deze ziekte. ‘De samenstelling van eiwitten in ontlasting verschilt tussen gezonde en zieke personen’, vertelt Willemijn de Klaver, promovendus aan zowel het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis (NKI/AvL) als het Amsterdam UMC. ‘We hebben nu een stapsgewijze methode op basis van drie eiwitten ontwikkeld die we multitarget FIT noemen.’ Dit maakt vroegtijdige detectie van voortgeschreden poliepen mogelijk; deze poliepen zijn relatief gemakkelijk te verwijderen. ‘Hiermee verwachten we dat darmkankerincidentie vermindert met zo’n 12% ten opzichte van de huidige screening.’

Verfijning patiëntengroep

In het huidige bevolkingsonderzoek naar darmkanker verwijzen artsen patiënten vanaf een bepaalde hemoglobinewaarde (47 µg Hb/g feces) door voor een coloscopie. De aanwezigheid van hemoglobine betekent dat er bloed in de ontlasting aanwezig is, wat weer kan duiden op poliepen of kanker. Pieter Wisse, eveneens promovendus aan het NKI/AvL en daarnaast aan het Erasmus MC, vertelt: ‘Er was meer verfijning van het bevolkingsonderzoek mogelijk door, naast hemoglobine, twee extra biomarkers te gebruiken.’

‘We verwachten dat darmkankerincidentie vermindert met zo’n 12% ten opzichte van de huidige screening’

Als extra biomarkers selecteerden Wisse en De Klaver calprotectine, een ontstekingsremmend eiwit, en serpin family F member 2, een bloedstollingseiwit. Wisse: ‘Calprotectine is hoog bij inflammatoire darmziektes en is, na hemoglobine, het tweede eiwit waar we naar kijken in de ontlasting. SerpinF2 is het laatste eiwit dat bepalend is voor een eventuele doorverwijzing voor een coloscopie bij de overgebleven patiënten. Dat gebeurt indien de concentratie van SerpinF2 boven de afkapwaarde ligt.’

Ze onderzochten ontlastingsmonsters van 1.284 personen op de aanwezigheid van deze eiwitten. Bij al deze personen was, door eerder onderzoek, bekend of er darmkanker of een voorstadium hiervan in de darm aanwezig was. Wisse: ‘Binnen de groep deelnemers die tussen een hoge en lage hemoglobinewaarde invallen, vinden we met deze twee extra biomarkers 35% meer voortgeschreden poliepen. Pure winst.’

Kosteneffectief

Een eerste health technology assessment wijst uit dat de nieuwe methode kosteneffectief kan zijn. ‘Het definitieve antwoord of dat ook werkelijk zo is, laat nog even op zich wachten’, zegt De Klaver. ‘Vanaf eind 2021 gaan we in een vervolgstudie ruim 13.000 deelnemers aan het bevolkingsonderzoek darmkanker uitnodigen om naast de bestaande test ook onze nieuwe mtFIT-methode met drie biomarkers te gebruiken. Dan weten we of het resultaat net zo goed is als wij met onze huidige resultaten voorspeld hebben.’