De recente Nature-publicaties over herprogrammering van cellen in een zuurbad kunnen beter worden ingetrokken. Er rammelt te veel aan, vindt minstens één van de auteurs. En met hem vele andere wetenschappers, meldt Nature zelf in een redactionele blog.

Het is te vroeg om hardop te spreken van fraude maar het woord zoemt inmiddels wel rond.

De publicaties werden eind januari begroet als een absolute doorbraak op stamcellengebied. Ze suggereren dat zowat elke volwassen cel in een extreem pluripotente stamcel verandert als je hem strest tot het randje va de celdood. Op deze manier zou je zelfs klonen kunnen kweken.

Eerste auteur Haruka Obotaka stelde dat ze het zelf eerst niet geloofde en vijf jaar nodig had om voldoende mensen te overtuigen zodat ze de resultaten gepubliceerd kon krijgen.

Sindsdien zijn de twijfels echter alleen maar gegroeid. In de eerste plaats omdat vrijwel niemand het experiment lijkt te kunnen reproduceren. Volgens de Japanners doen ze het dan ook allemaal verkeerd: vorige week gaven ze toe dat het allemaal net iets gecompliceerder is, en publiceerden ze een lijstje met slaagtips. Het kan nog zijn dat het anderen nu wél gaat lukken - er zouden al kleine successen zijn geweest.

Wat de transformatie van’ongelofelijk’ naar ‘ongeloofwaardig’ echter versnelt is dat er steeds meer slordigheden in de publicaties worden ontdekt. Vooral wat betreft de plaatjes. Eerst leek het muggenziften maar dit weekend kwam uit dat Obotaka twee afbeeldingen uit haar proefschrift heeft hergebruikt - en dat proefschrift ging over heel andere experimenten.

Voor mede-auteur Teruhiko Wakayama, die tot nu toe rotsvast in het onderzoek geloofde, was het reden om zijn vertrouwen per direct op te zeggen en aan te dringen op intrekking van de publicaties tot er meer duidelijkheid komt.

Nature heeft het verzoek in beraad.

bron: Nature, de Volkskrant