Iedereen heeft wel een idee over wat de toekomst brengen zal. Maar bij Patrick Dixon zit er tenminste een systeem achter.

De Wall Street Journal noemde Patrick Dixon (46) ooit de ‘global change guru’. In elk geval is hij een van de meer prominente futurologen van het moment. Hij vertelt ‘decision makers’ wat zij kunnen verwachten van de toekomst, onlangs nog tijdens het World Economic Forum in Davos. Dixon invliegen voor een lezing is niet goedkoop. Maar de KNCV heeft, met de hulp van Unilever, de toekomstdeskundige toch als hoofdspreker op het lustrumcongres in oktober weten te strikken.

In zijn huis in de Londense voorstad Ealing heeft Dixon een zolderkamer omgebouwd tot TV- en radiostudio. Van daaruit geeft hij via de satelliet lezingen, woont videoconferenties bij, struint het internet af of staat een journalist van het Chemisch2Weekblad telefonisch te woord. Dixon gebruikt de metafoor dat hij in deze ‘cyberbubble’ al in het jaar 2010 leeft en dus onze toekomst als geschiedenis kan overzien.

U doet voorspellingen over wat de toekomst ons zal brengen. Waarop baseert u deze uitspraken? Wat is de methode?

“Dat is een goede vraag. Helemaal begrijpen doe ik het zelf niet. Het eenvoudige antwoord is dat ik de Financial Times, The Economist en veel andere vakbladen lees en in het algemeen veel tijd aan onderzoek besteed. Daarnaast spreek ik veel bestuurders van ’s werelds grootste ondernemingen. Dat zijn ‘history makers’, mensen die morgen laten gebeuren. Zij vertellen mij, vaak in vertrouwen, waar zij mee bezig zijn. Daarom heb ik een uniek inzicht in wat er gaat gebeuren.”

Daar lijkt een tegenstrijdigheid in te zitten. Uw boek Futurewise is duidelijk voor de CEO’s van deze wereld geschreven. Toch gaat u ervan uit dat de bestuurders goed op de hoogte zijn van wat er in de wereld gebeurt?

“CEO’s weten als de beste wat er op hun eigen terrein speelt. Zij weten precies wat voor technologische doorbraken er in de eigen business voor de deur staan. De truc van mij is om de inzichten van bestuurders uit verschillende bedrijfstakken te combineren.

Er is ook een dimensie aan mijn werk die ik niet begrijp. Dat is een hele complexe zaak. Weet je, we zijn allemaal futurologen. Als ik je vraag of de VS zich dit jaar zal terugtrekken uit Irak, dan heb je daar waarschijnlijk wel een idee over. Als argument voor je antwoord kan je zoiets zeggen als “George Bush kennende zal hij dat nooit doen.” De kans dat je George Bush persoonlijk kent is klein maar je zal iemand in je omgeving kennen die net zo reageert bijvoorbeeld. Op basis van heel veel observaties doe je op zo’n manier een uitspraak over de toekomst. Als mensen daarom vragen hoe ik de toekomst voorspel, vraag ik vaak terug: hoe voorspel je zelf de toekomst? Je kan heel rationeel doen maar eigenlijk begrijpen we totaal niet hoe we de toekomst inschatten.”

Hoe vaak zit u ernaast? Hoe betrouwbaar zijn uw voorspellingen?

“In mijn boek Futurewise doe ik eigenlijk geen voorspellingen. Ik zeg wel wat mensen kunnen verwachten. Maar ik zal je iets grappigs vertellen. Futurewise schreef ik in 1997 en 1998. Op dit moment verschijnt er een derde editie. Maar alle edities zijn praktisch gelijk. Het updaten van het boek voor de tweede editie kostte me ongeveer twee dagen. Voor de laatste editie was ik in twaalf uur klaar. Als je kijkt wat er in de wereld is gebeurt de laatste zes jaar is dat enorm ingrijpend geweest: de inter­nethype, 11 september, het Enron-schandaal, Irak etcetera. Maar de onderliggende structuur van mijn boek is robuust gebleken. Mijn metafoor van de dobbelsteen met zes vlakken gaat nog steeds op. Meningsverschillen over de toekomst heb ik ook meestal alleen wat betreft de timing van gebeurtenissen en eigenlijk nauwelijks over de veranderingen zelf.”

Dat maakt het natuurlijk wel lastig om ooit iets te weerleggen. Timing is nogal belangrijk.

“De levensverwachting van een futuroloog is meestal kort. Hij of zij doet een uitspraak over de toekomst, dat komt in de krant, dan is het wachten of het klopt ja of nee. Een aantal mensen ziet mijn boek als een nuttige gids. Dat was precies de bedoeling, een nuttige gids, meer niet. Heel veel dingen zijn al tweeduizend jaar hetzelfde overigens. De menselijke psychologie is opvallend invariant gebleken. Praten met vrienden, winkelen, een gezellig etentje, boeken lezen zijn bijvoorbeeld dingen die we allemaal doen en altijd zullen blijven doen. Of je nu een brief schrijft of een e-mail stuurt is eigenlijk niet zo belangrijk.”

Wat zal dan wel ingrijpend gaan veranderen?

“De wijze waarop we werken. Wie er voor ons werkt en waar zij werken. Dat is in het bijzonder in de chemische industrie belangrijk. De hele maakindustrie zal ingrijpend veranderen door de steeds lagere transportkosten, de toename van het aantal hoog opgeleide mensen over de hele wereld en politieke veranderingen. De uitbreiding van de EU met 75 miljoen extra inwoners van tien verschillende landen met een veel lagere levensstandaard, bijvoorbeeld. Dat is een grote uitdaging om goed te integreren. Een andere uitdaging is de groeiende kloof tussen arm en rijk in Afrika en delen van Azië. Als daar geen oplossing voor wordt gevonden hebben we zo honderd al-Qaeda’s.”

Welke uitdagingen liggen er voor bedrijven in de chemische sector?

“Je moet als bedrijf laten zien dat jouw producten en productiewijze, en eigenlijk alles wat je doet, bijdragen aan een betere wereld. “Building a Better World” is de essentie van een moderne bedrijfsvoering. Elk bedrijf, maar de chemische industrie in het bijzonder moet zich eens afvragen: wat is het ergste dat er over ons in de krant kan staan? Welke onthullingen op CNN zouden ons helemaal kapot maken? Waar kunnen wij aan ten onder gaan? Dat kan je als bedrijf stevig aan het denken zetten. Want de wet van de toekomst is: dat wat kan gebeuren zal gebeuren! Het is alleen een kwestie van timing, haha. De chemische sector als geheel neemt overigens haar verantwoordelijkheden zeer serieus, is mijn opvatting.

Overigens is in de hele wereld een beweging aan de gang om een evenwichtiger verdeling tussen werk en vrije tijd te krijgen. Bijna overal wordt nagedacht over de ‘work/life balance’.”

Een van onze lezers vroeg hoe u de toekomst van wereldreligie ziet?

“Twee factoren spelen een rol. Aan de ene kant willen mensen op lokaal niveau zich naar eigen inzicht met geloofskwesties bezig houden. Tege­lijk­ertijd zie je een convergentie van de verschillende geloofsrichtingen. Men is daar op zoek naar universele waarden. Religieuze groeperingen zullen verwikkeld raken in protesten tegen onrechtvaardigheid. Terroristische aan­slagen zijn daar een extreem geval van.”

In uw boek vertelt u niet hoe u graag wilt hoe de toekomst eruit gaat zien.

“Dat klopt, mijn levensfilosofie heb ik bewust buiten het boek gelaten. Het ging mij alleen om wat we kunnen verwachten. Wat ik graag zou willen is een heel ander verhaal. Ik ben overtuigd tegenstander van het klonen van mensen. Maar ook de introductie van genetisch gemodificeerde vissen vind ik een slechte zaak. Ik vind dat je nooit iets moet doen wat je niet ongedaan kan maken. Ik ben in veel opzichten heel conservatief.”

Voor een profiel van Patrick Dixon zie het vorige C2W.

www.globalchange.com