Waterstof staat terecht linksboven in het periodiek systeem. Dat bewijzen organometaalverbindingen waarin dit element de rol van lithium of natrium kan overnemen, schrijven onderzoekers van de University of Bath (Engeland) in Chemical Communications.

Tot nu toe was die positie van waterstof omstreden. De elektronenconfiguratie lijkt weliswaar sterk op die van lithium, natrium en de andere zogeheten alkalimetalen in de linkerkolom van het PS, maar je kunt moeilijk volhouden dat H₂ een metaal is. In elk geval niet bij drukken van minder dan zo’n 400.000 atmosfeer.

Ook chemisch gedraagt waterstof zich duidelijk anders. Maar déze publicatie suggereert dat dat in sommige gevallen vooral ligt aan de kleinere diameter, en dat er kristalstructuren bestaan waarvoor die diameter weinig uitmaakt.

Concreet gaat het hierbij om een zogeheten cubaanmotief waarbij vier alkalimetaalkernen en vier zuurstofkernen (uit het oplosmmiddel) samen een kubusvormige structuur vormen. Vooral bij lithiumverbindingen zie je dit vaak.

In Bath hebben ze nu organometaalverbindingen (afgeleid van ammoniumtrisfenolaten) gesynthetiseerd die zo’n cubaan opleveren. Nadat één van de alkalikernen was vervangen door waterstof, bleken ze nog steeds netjes uit te kristalliseren. Röntgenopnamen wezen vervolgens uit dat die kristallen nog steeds cubanen bevatten, met waterstof op één hoek van elke kubus.

Dat de waterstof hierbij interactie vertoont met vier omringende kernen tegelijk is dan weer geen wereldprimeur, al zie je het zelden.

bron: Chemical Communications, ChemistryWorld