Kurk of vers rubber zijn het alternatief voor vermalen autobandrubber op kunst­grasvelden. Tot de ideale PE-kunstgraskorrel klaar is.

Sinds de uitzending Gevaarlijk spel van Zembla in oktober is er onrust over veelgebruikte kunstgraskorrels van vermalen autobanden. In het zogeheten SBR-infill (styreen-butadieen-rubber) zitten onder meer PAK’s en zink. Ze dampen uit en kunnen ook vrijkomen bij inslikken en huidcontact. Zembla suggereert zelfs een link met kinderleukemie. Het RIVM deed eind 2016 extra onderzoek en ziet geen gevaar voor de gezondheid. Maar voetbalclubs worstelen met het probleem en zoeken naar alternatieven.

‘De belangstelling voor alternatieven is inderdaad groot’, bevestigt Theo Ceelen, directeur van CSC Sport, marktleider in kunstgrasvelden. Hij vertelt er graag over. Maar niet voordat hij benadrukt óók achter het SBR-infill te staan. ‘Geen enkel onderzoek wijst op schadelijkheid.’

Thermoplastisch elastomeer

Kurk blijkt het meest populaire alternatief. Het is een onomstreden natuurproduct dat ook de kleinste meerprijs heeft: € 30.000 extra per veld. Het nadeel is wel dat kurkkorrels licht zijn en kunnen wegspoelen. Bovendien houden ze ook meer water vast. Bij vorst na regen kan je veld in een ijsplaat veranderen.

Naast kurk zijn er allerlei korrels van niet-gerecycled rubber. Voorbeelden zijn butadieenrubber, maar ook EPDM-rubber (etheen-propeen-dieen-monomeer), bekend van dakbedekking. Wat is het mooiste materiaal? Ceelen: ‘TPE, wat betreft performance.’ Dat beaamt Mario Smit, managing director van Terra Sports Technology en producent van de Holo-korrel, graag. TPE is een geoctrooieerd hol korreltje van thermoplastisch elastomeer op basis van een mix van olefinen. ‘De vorm is samen met de Universiteit Maastricht ontwikkeld om de juiste biomechanische eigenschappen te krijgen’, vertelt Smit. Roda JC en PEC Zwolle spelen erop, PSV traint erop, en in Utrecht ligt het op bijna alle kunstgrasvelden. Het materiaal is zevenmaal duurder dan SBR, maar er is een kwart minder nodig omdat het nauwelijks indikt. Uiteindelijk is een club zo’n € 75.000 per veld duurder uit.

‘SBR-infill zal in de toekomst wel aan de consumentennorm voldoen’

‘Maar ook TPE is in principe een bouwstof’, stelt Ceelen. Net als SBR-infill valt TPE onder de mengselnorm, die minder streng is dan voor consumentenproducten. ‘Goed dus om alle alternatieven te onderzoeken op ongewenste stoffen’, vindt toxicoloog Paul Scheepers van het Radboud­umc. ‘Zelfs echt gras kan onveilig zijn om op te sporten. Er zijn golfers onwel geworden door bestrijdingsmiddelen. Ik vind dat elk alternatief bewezen veilig moet zijn.’ Scheepers trad op als adviseur bij het recente RIVM-onderzoek naar SBR-granu­laat. Tegelijkertijd verwelkomt hij alternatieven. ‘Je kunt je toch afvragen of het een goed idee is om autobanden zo te recyclen. Het rubber verspreidt zich ook via schoenen en kleding.’

Voor de bandenbranche zijn de SBR-korrels wel een welkome recylingsmogelijkheid. Sinds 2006 is verbranden of storten in de EU verboden. Op de bijna tweeduizend kunstgrasvelden liggen 38 miljoen verkruimelde autobanden. Ceelen verwacht overigens dat SBR-infill in de toekomst wel de consumentennorm zal halen. ‘De eisen voor autobanden zijn steeds strenger geworden.’ Zo bevatten de huidige banden minder PAK’s.

Leasen

Maar ideaal is volgens Ceelen een infill-materiaal van het goed recyclebare polyetheen, hetzelfde materiaal als de grassprieten en de ondergrond. ‘We experimenteren ermee. De prestaties van de PE-korrels zijn echter nog niet goed genoeg.’ Ook Scheepers is enthousiast: ‘Tapijt kun je tegenwoordig leasen. Het wordt keurig opgehaald en helemaal gerecycled. Daarop wordt het ook ontworpen, cradle-to-cradle. Dat is een prima idee voor kunstgrasvelden.’