Voor het eerst is een vertakte koolwaterstof gedetecteerd in de interstellaire ruimte. Isopropylcyanide heeft de primeur, meldt Science.

De bijbehorende spectraallijnen werden opgepikt met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in Chili, die gericht stond op de Sagittarius B2(N)-regio in het sterrenbeeld Boogschutter. Met iets minder gevoelige apparatuur was daar eerder al het lineaire isomeer n-propylcyanide waargenomen.

De vertakte variant is wat zeldzamer, vandaar dat hij niet eerder is gezien. Maar zo gek erg veel maakt het niet eens uit: volgens de huidige metingen bedraagt de concentratie ongeveer 40 procent van die van n-propylcyanide.

Dat doet weer vermoeden dat er méér van die vertakte moleculen net onder de huidige detectiegrenzen zitten. De ongeveer 180 verschillende moleculen die tot nu toe in de interstellaire ruimte zijn waargenomen, waren allemaal óf lineair óf (poly)cyclisch. Maar dat wil dus niet zeggen dat er vrijwel niets anders is: we hebben misschien niet goed genoeg gezocht.

Wat ook mee zou kunnen spelen is dat Sagittarius B2(N) een actieve regio is waar nog veel nieuwe sterren ontstaan. De omstandigheden zijn daar dus net iets anders, en wellicht bevordert dat op de een of andere manier óók de vorming van vertakte moleculen.

Het wordt nog gekker: volgens de huidige theoretische modellen zou je juist meer isopropylcyanide dan n-propylcyanide moeten krijgen. Meestal lijken interstellaire verbindingen te groeien op de ijsmantel van een stofdeeltje, waarbij kleine moleculen steeds groter worden door additie van radicalen. Zo blijkt isopropylcyanide vooral te ontstaan uit een CN- en een CH₃CHCH₃-radicaal, terwijl n-propylcyanide eerder ontstaat uit CH₂CN en C₂H₅. En ga je daar aan rekenen, dan blijkt de vorming van isopropylcyanide energetisch iets gunstiger te zijn. Wellicht is onze kennis van de reactiekinetiek nog niet helemaal volmaakt.

De auteurs van het Science-artikel hopen dan ook dat binnenkort butylcyanides worden aangetroffen, dus met een CH₂ meer. Daar bestaan vier verschillende isomeren van en de onderlinge verhoudingen zouden een hoop duidelijk kunnen maken.

Ook zien ze aankomen dat er nu ook vertakte aminozuren worden gevonden, wat het spontane ontstaan van leven weer wat minder onverklaarbaar zou maken.

bron: Science