Hoe het komt dat H1N1-influenzavaccins de kans op narcolepsie vergroten, is opnieuw een raadsel. De verklaring die eind vorig jaar verscheen in Science Translational Medicine is door de auteurs ingetrokken. Het lukt ze niet om hun eigen experimenten te reproduceren.

De verklaring van Stanford-onderzoekers Elizabeth Mellins en Emmanuel Mignot kwam er op neer dat narcolepsie, waarbij patiënten op de meest rare momenten in slaap vallen, een autoimmuunziekte is. Het immuunsysteem zou antilichamen gaan aanmaken tegen hypocretine, een neurotransmitter die helpt om mensen wakker te houden.

Het probleem met die vaccins zou vervolgens zijn dat ze resten bevatten van hemagglutinine-eiwitten die karakteristiek zijn voor het H1N1-virus, beter bekend als de varkensgriep, en dat daar stomtoevallig een aminozuursequentie in voorkomt die zo sterk lijkt op een onderdeel van hypocretine dat er hetzelfde antilichaam op past.

Valt het lichaam dus dat hemagglutinine aan, dan zou hypocretine er óók aan gaan. Dat zou weer verklaren dat de massale vaccinatie tegen H1N1 in 2009, toen er een varkensgrieppandemie dreigde, leidde tot een piek in het aantal narcolepsiegevallen. Met name uit China en Scandinavië kwamen meldingen.

Wel bleef het onverklaarbaar dat er alleen problemen leken te zijn met één merk vaccin, Pandemrix van GlaxoSmithKline, terwijl in andere vaccins net zo goed virusfragmenten zitten.

Mellins en Mignot geven nu toe dat het hele verhaal op losse schroeven staat. Ze hebben het onderzoek herhaald met immuuncellen van ándere narcolepsiepatiënten, en die lieten géén verhoogde activiteit tegen hypocretine zien. Daar kun je nog niet uit concluderen dat narcolepsie géén autoimmuunziekte is, maar je kunt ook niet keihard volhouden dat het dat wél is.

De nieuwsredactie van Nature prijst de auteurs voor hun eerlijkheid maar tekent er bij aan dat bij het eerste onderzoek slechts weinig patiënten betrokken waren en dat er maar één analysemethode is gebruikt. Zoiets vergroot de kans dat fraaie resultaten berusten op toeval.

In een reactie laat GlaxoSmithKline weten dat er geld beschikbaar is voor verder onderzoek, al dan niet in de eigen bedrijfslabs. Het bedrijf wil zelf ook erg graag weten wat er precies mis is met Pandemrix.

bron: Nature