Vasten kan het effect van chemotherapie dusdanig versterken dat je kunt volstaan met een minder toxische kuur. Dat is de kern van twee Italiaans-Amerikaanse studies die zojuist verschenen in het tijdschrift Oncotarget.

De studies lijken de ideeën te bevestigen van co-auteur Valter Longo, die als biogerontoloog verbonden is aan de University of Southern California. Volgens hem is de energietoevoer de achilleshiel van tumorcellen. Ze hebben meer glucose nodig dan een gezonde cel om hun groeitempo te kunnen volhouden (het zogeheten Warburgeffect), en anders dan die gezonde cellen beperken ze zich bij de afbraak van die glucose voornamelijk tot de eerste stap, de glycolyse.

Eén van de twee nu verschenen studies legt uit wat er gebeurt als door rigoureus vasten (in dit geval kregen de muizen gedurende drie dagen alleen maar water) de voorraad glucose en aminozuren op raakt. Darmkankercellen gaan dan méér zuurstof opnemen maar de bijbehorende ATP-synthese neemt juist af. Het resulterende zuurstofoverschot leidt tot oxidatieve stress, die de werking van chemotherapie (in dit geval oxaliplatin) versterkt. Cellen met een ‘gezond’ metabolisme hebben geen last van dit ‘anti-Warburgeffect’.

Het verhaal lijkt op z’n minst ook voor long- en borsttumoren op te gaan, en het zou wel eens tamelijk generiek kunnen zijn.

De andere studie maakt duidelijk dat de hier geschetste reserve-energievoorziening afhankelijk is van kinase-enzymen. Je kunt haar dus saboteren met behulp van tyrosinekinase-inhibitoren. Die TKI’s worden al veel langer ingezet als relatief milde kankertherapie, maar dan omdat ze inwerken op ándere biochemische processen. Het effect in combinatie met voedselgebrek is nieuw.

Longo heeft het nog niet uitgeprobeerd, maar hij verwacht dat je met een lagere TKI-dosis toe kunt wanneer je de patiënt tegelijk een aantal dagen geen eten geeft. Dat zou dan weer schelen in de bijwerkingen.

Met combinaties van periodiek vasten en de gebruikelijke dosis chemotherapie lopen overigens al wél klinische proeven, maar daar zijn nog geen resultaten van bekend.

bron: University of Southern California