Umicore hoort tot ‘s werelds grootste producenten van katalysatoren voor uitlaatgasreiniging. Collega’s noemen het chemiebedrijf soms schizofreen, omdat het als een van de weinigen ijvert voor strengere milieuwetten.

Egbert Lox, Senior Vice President Government Affairs bij Umicore in Brussel, komt gehaast terug uit een vergadering in het Europees Parlement waar hij sprak met parlementariërs en bedrijven die vooruit willen lopen op de milieuwetgeving. Umicore evolueerde sinds 1805 van mijnbouwer naar een chemiebedrijf dat opereert op het grensvlak tussen chemie en metallurgie. ‘We bedrijven chemie met metalen’, aldus Lox.

Recycling

Het World Economic Forum riep het bedrijf in 2013 nog uit tot meest duurzame bedrijf ter wereld. Lox legt uit hoe dat kan: ‘We winnen onze metalen voor ruim de helft door recycling van (mijnbouw)afval en end-of-life-producten zoals autokatalysatoren en elektronica (urban minig, red). Zo produceren we evenveel goud, zilver en platina als een grote mijn.’ De rest komt wel uit ertsen.

Veel van de 27 elementen die Umicore met wint, kun je gebruiken als katalysatoren. Denk aan kobalt voor de verf- en petrochemische industrie of ruthenium voor de synthese van ammoniak. Het bedrijf is grootfabrikant van de meest gebruikte katalysatormetalen platina, rodium en palladium. Het is dus niet verwonderlijk dat Umicore in 2003 de stap naar katalyse maakte. Inmiddels haalt Umicore bijna de helft van zijn inkomsten uit de productie van katalysatoren; waarvan 80% voor uitlaatgasreiniging.

‘De transformatie van mijnbouwer tot metaalchemiebedrijf ging met vallen en opstaan, en vergde veel onderzoek’, zegt Lox. Hij noemt een voorbeeld uit zijn eigen researchafdeling: ‘De coating van een autokatalysator bestaat grotendeels uit aluminiumoxide. Dat werkt goed in een benzinemotor. We probeerden ook siliciumoxide gecoat aluminiumoxide, maar dat werkte catastrofaal slecht.’

‘We mogen nooit onze ogen sluiten voor duurzame oplossingen die ooit mislukten’

De van origine chemisch technoloog vervolgt: ‘In een diesel echter zorgen zwavel en zuurstof in de uitlaatgassen voor de vorming van aluminiumsulfaat dat de aluminiumoxide coating aantast. De eerdere mislukking met siliciumoxide gecoat aluminiumoxide bleek de oplossing.’ Soms komen de beste innovaties voort uit onze grootste mislukkingen, aldus Lox. ‘We mogen dus nooit onze ogen sluiten voor duurzame oplossingen die ooit mislukten.’

Umicore besteedt 5,8 % van zijn inkomsten aan onderzoek, binnenshuis in de vorm van toegepast onderzoek en fundamenteel onderzoek in samenwerking met universiteiten en kenniscentra. In december nam het de automotiv-katalysatortak van het Deense Haldor Topsoe over, een bedrijf dat zelf veel fundamenteel onderzoek doet. ‘Ik juichte toen ik dat hoorde’, zegt Lox. Met het onderzoek hoopt Umicore toekomstige ontwikkelingen, zoals de verwachte afname van de verkoop van brandstofmotoren en daarmee platina in autokatalysatoren, voor te zijn. Lox: ‘We onderzoeken bijvoorbeeld platina als katalysator in brandstofcellen.’

Wetgeving

De recycling van dure metalen uit onder meer katalysatoren helpt bij de duurzame ambities van Umicore, maar is niet per definitie winstgevend. Lox: ‘Dat geldt wel voor de edelmetalen, maar niet voor bijvoorbeeld de recycling van kobalt, die drie jaar geleden nog verliesgevend was.’

Toch hield het bedrijf de productielijn in de lucht. ‘Als niemand kobalt recyclet, komt het uiteindelijk in het milieu en dat wil niemand. Dit geldt ook voor veel andere non-ferro-metalen’, besluit Lox. ‘Daarom lobbyen we bij overheden voor strengere wetgeving rondom producten die waardevolle technologie-metalen bevatten. Voor de recycling hebben we de hulp van overheden nodig, maar ook van bedrijven die het afval inzamelen.’