Leiding van (voorheen) Debye-instituut moet persoonlijk commentaar op affaire-Debye voor zich houden

Volgens de Volkskrant is de wetenschappelijk directeur van het instituut, prof. Leo Jenneskens, persoonlijk berispt door het college van bestuur. Hij had samen met mededirecteur Gijs van Ginkel een boekje laten maken over het oorlogsverleden van Pieter Debye, de naamgever van het instituut voor chemie en fysica van nanomaterialen. Dat boekje was al gedrukt en zou vorige week verschijnen, maar de verspreiding is op het laatste moment verboden.

Volgens het college geeft het boekje een ‘te persoonlijke’ interpretatie van de besluitvorming rond de naamgeving van het instituut. Het is ook nog eens uitgegeven ‘namens het Debye-instituut’ terwijl het instituut nou juist niet meer zo mag heten, zo laat een woordvoerder weten.

Als de tekst op persoonlijke titel was verspreid, was er kennelijk niets aan de hand geweest. “De universiteit kan niet bestaan zonder vrijheid van menigsuiting” aldus de woordvoerder. Volgens hem hebben Jenneskens en Van Ginkel na een goed gesprek zelf besloten om af te zien van publicatie.

Het is de tweede keer binnen een week dat het college wordt beschuldigd van censuur van de wetenschappelijke staf. Vorige week werd bekend dat prof. Pieter van der Horst een deel van zijn afscheidscollege over antisemitisme heeft moeten schrappen. Van der Horst wilde de islamitische wereld enige verwijten dienaangaande maken, en dat zou het college te riskant hebben gevonden.

Debye (Nobelprijs chemie 1936) kwam een half jaar geleden in opspraak. Een publicatie van historicus Sybe Rispens suggereerde dat Debye, die in de jaren dertig in Duitsland werkte, iets te goede vrienden met het nazi-regime was geweest.

De bewijzen van Rispens waren niet al te hard, maar het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) oordeelde dat ze un elk geval authentiek waren. Daarop besloot de Universiteit Utrecht om de naam Debye Instituut te laten valen en te zijner tijd een nieuwe naam te bedenken.

Volgens Jenneskens en Van Ginkel heeft het college van bestuur die beslissing veel te overhaast genomen. Op de website van het Debye Instituut is de naam Debye tot op de dag van vandaag prominent blijven staan. Tot voor kort stond er ook een ingezonden mededeling op waarvan de inhoud niets aan duidelijkheid te wensen overliet.