Kettingreactie stilgelegd om eiwitstructuur te kunnen bestuderen

Door de bacterie Staphylococcus aureus na te apen zijn onderzoekers van de Universiteit Utrecht, UMC Utrecht en de University of Pennsylvania er in geslaagd een van de belangrijkste kettingreacties uit het menselijke afweersysteem stil te leggen. Daarna konden ze voor het eerst precies zien hoe die kettingreactie op moleculair niveau in elkaar zit, zo blijkt uit twee publicaties op de website van Nature Immunology.

De kettingreactie in kwestie maakt deel uit van het zogeheten complementsysteem, een primitief verdedigingsmechanisme dat bepaalde pathogenen automatisch herkent en ze als het ware voorziet van een etiket ‘schadelijk’. Voordeel is dat het meteen vanaf de geboorte werkt, voordat de witte bloedcellen zelf hebben kunnen ‘leren’ om pathogenen te herkennen. Nadeel is dat het soms op hol kan slaan en dan gezonde lichaamseigen cellen aanvalt.

Chemicus Piet Gros en medisch microbioloog Jos van Strijp hebben nu deze kettingreactie ‘bevroren’ met behulp van SCIN (Staphylococcal complement inhibitor). S. aureus gebruikt dit eiwit om zichzelf voor het complementsysteem te verbergen.

Toen et eiwitcomplex eenmaal halverwege de kettingreactie stil lag konden de onderzoekers op hun gemak de structuur bestuderen, en zien hoe het centrale eiwit wordt geactiveerd om de rol van label te vervullen. Ook konden ze nagaan hoe SCIN nu precies werkt.

De tweede publicatie betreft de manier waarop gezonde lichaamscellen zich wapenen tegen foutjes van het complementsysteem.Uit het onderzoek bleek dat verdedigingseiwitten op de cellen ervoor zorgen dat de kettingreactie niet geactiveerd wordt en dat de betrokken eiwitten worden afgebroken.

bron: NWO