Door van de nieren afkomstige cellen in je urine te herprogrammeren tot hersencelvoorloper, zonder tussenstap, kun je een goed model creëren voor neurodegeneratieve ziektes als alzheimer. Dat beweren Chinese onderzoekers in Nature Methods.

Normaal gesproken maak je nieuwe hersencellen van een stamcel, wat op ethische bezwaren stuit. Of je herprogrammeert een bestaande (patiënt-eigen) cel met bijvoorbeeld een virus dat genen toevoegt die de cel pluripotent maken. Zulke pluripotente cellen kunnen differentiëren tot alle mogelijke celtypes, maar dit brengt wel een groter risico op genetische foutjes met zich mee.

De methode van de Chinese onderzoekers gaat iets minder ver. In plaats van volledig te herprogrammeren tot een pluripotente stamcel, maken zij van hun uitgangsmateriaal direct een neurale stamcel die kan differentiëren tot verschillende types neuronen en gliacellen.

Voor het onderzoek maakten de Chinezen gebruik van huidachtige cellen, losgeraakt uit de nieren, waarvan ze eerder aantoonden dat de pluripotente methode tot goede resultaten leidt. Om tot goede neurale stamcellen te komen, gebruikten ze dit keer echter geen virus, maar kleine ronde stukjes dna van bacteriën, zogenoemde episomale vectoren.

Door een elektrisch veld aan te leggen in de celsoep, kunnen de circulaire dna-stukjes door het celmembraan, waarna ze integreren in het DNA van de cel onder invloed van een moleculencocktail die herprogrammering bevordert. Dat gaat sneller – 12-15 dagen tegen 24-28 dagen - dan met een methode waarbij eerst volledig wordt hergeprogrammeerd. Bovendien is de kans op fouten kleiner doordat je geen onnodige herprogrammeringsgenen toevoegt.

Of de nieuwe methode ook daadwerkelijk tot minder fouten leidt, staat nog niet vast. De eerste resultaten zijn echter veelbelovend. De geherprogrammerde cellen van een 10, 25 en 37-jarige proefpersoon waren in ieder geval allemaal neurale stamcellen, hoewel de onderzoekers niet uitsluiten dat er toch een paar tijdelijke pluripotente cellen tussen hebben gezeten. Daarmee zijn ze alvast geschikt voor de zoektocht naar medicijnen en mechanismen voor neurodegeneratieve ziektes. Om er ook celtherapie mee te kunnen doen, moet eerst nog onderzoek naar het proces bij individuele cellen plaatshebben.

bron: Nature Methods