Voor het eerst kan de chemie beschikken over stabiele tweewaardige goudionen. Een porfyrine er omheen doen is de truc, schrijven onderzoekers uit Mainz in Nature Chemistry.

Normaal gesproken kom je alleen Au⁺ en Au³⁺ tegen als stabiele goudionen. Vermoed wordt dat Au²⁺ soms heel even ontstaat tijdens katalyseprocessen, maar het valt te snel terug naar een van de stabiele toestanden om er iets van te kunnen zien. Wat eigenlijk vreemd is want de elementen, die in het periodiek systeem naast goud staan, vormen wél stabiele tweewaardige ionen - denk maar aan Cu²⁺, Ag²⁺, Pt²⁺ en Hg²⁺.

Katja Heinze en collega’s hebben er nu iets op gevonden: eerst Au³⁺ complexeren in tetrafenylporfyrine, en het daarna voorzichtig reduceren met kobaltoceen of 1-benzyl-1,4-dihydronicotinamide. Het resultaat, aangeduid als Au(TPP) is in oplossing uitermate stabiel en het is ook al gelukt het in vaste vorm in handen te krijgen, waarna metingen bevestigden dat het goud er als Au²⁺ in zit.

Waarna voor het eerst de straal van zo’n ion kon worden gemeten, en de onderzoekers een idee konden krijgen van de reactiviteit.

Om te beginnen blijkt Au(TPP) zuurstof uit de lucht te kunnen reduceren tot een superoxideradicaal. En dat heeft medische implicaties. Porfyrinecomplexen met Au³⁺ staan bekend als krachtige middelen tegen kanker. De exacte werking is nog onduidelijk maar vermoed wordt dat de vorming van reactieve zuurstofradicalen, die celdood oftewel apoptose veroorzaken, er onderdeel van uitmaakt. En het zou zomaar kunnen dat de reductie van Au³⁺ tot Au²⁺ daarvan de eerste stap is: in en rond menselijke cellen zijn voldoende reductoren aanwezig, zoals glutathion en NADH, die hier op papier toe in staat zouden moeten zijn.

bron: Johannes-Gutenberg-Universität Mainz