Ontrafeling eiwitstructuur biedt zicht op ‘universeel’ kankermedicijn

Met röntgenkristallografie is de 3D-structuur opgehelderd van een essentieel onderdeel van het enzym telomerase, zo wordt gemeld op de website van Nature. Het vergroot het inzicht in het verouderingsproces van menselijke cellen, en biedt misschien ook uitzicht op een vorm van chemotherapie die tegen 90 procent van alle tumoren zou moeten werken zonder al te veel bijwerkingen.

Veroudering heeft te maken met het slijten van de uiteinden van chromosomen, de zogeheten telomeren. Bij elke celdeling gaat er een stukje af, tot ze te kort worden en een volgende deling niet meer mogelijk is. Telomerase verlengt de telomeren weer. Dat gebeurt vooral in embryonale stamcellen, maar ook in veel tumoren die daardoor eindeloos kunnen blijven doorgroeien. In de meeste volwassen cellen is telomerase niet actief.

Het telomerase-enzym is een complex, opgebouwd uit eiwit- en RNA-fragmenten. Daardoor is het lastig te analyseren. De groep van Emmanuel Skordalakes (Wistar Institute, Philadelphia) heeft de telomerasegenen van tientallen organismen moeten screenen voordat ze in het insect Tribolium castaneum een variant vonden die ze konden overplaatsen naar een bacterie teneinde voldoende telomerase in handen te krijgen voor analyse.

Opgehelderd is nu de structuur van het katalytisch actieve TERT-eiwit. Het blijkt qua vorm veel weg te hebben van de reverse-transcriptase-enzymen die zijn aan te treffen in het hiv-virus. Dat verklaart hoe het komt dat sommige aidsremmers, zoals AZT, een beetje werken tegen kanker.

Door die aidsremmers aan te passen aan de nu gevonden 3D-structuur, kun je er wellicht écht effectieve tumorremmers van maken. Skordalakes denkt dat het mogelijk moet zijn om geneesmiddelen te maken die zó specifiek zijn voor tumoren dat ze geen schade aanrichten in de zeldzame gezonde cellen waarin telomerase ook actief is, zoals de haarfollikels en de testes.

bron: naturenews