Immuunsysteem proefdieren niet representatief?

Immunologen denken te weten hoe het kon dat zes menselijke proefpersonen doodziek werden van het experimentele medicijn TGN1412, terwijl proefdieren er eerder totaal geen last van hadden. De dieren waren zó hygienisch grootgebracht dat hun immuunsysteem te onderontwikkeld was om serieus op hol te slaan, zo stelde Federica Marelli-Berg (Imperial College, Londen) tijdens een congres van transplantatie-experts.

De mislukte klinische test liet een jaar geleden veel stof opwaaien. De vrijwilligers werden het slachtoffer van een ‘cytokinenstorm’ oftewel een massale overreactie van zogeheten helper T-cellen. Sindsdien wordt er sterk aan getwijfeld of je geneesmiddelen zoals TGN1412 überhaupt wel op mensen moet uitproberen.

Op proefdieren had TGN1412 geen enkel schadelijk effect, terwijl hun immuunsysteem in theorie ongeveer hetzelfde had moeten werken. Marelli-Berg vermoedt nu dat die dieren de kans niet krijgen om veel helper T-cellen te ontwikkelen. Veel van die cellen zijn namelijk ‘geheugencellen’ die speciaal worden aangemaakt om antigenen te binden die het organisme vroeger ooit is tegengekomen. Het hele systeem van het opbouwen van weerstand tegen virussen berust hierop: heb je een ziekte eenmaal een keer gehad, dan weten de T-cellen er de volgende keer raad mee. Maar proefdieren lopen die ziektes helemaal nooit op, omdat ze onder vrijwel steriele omstandigheden worden gehouden.

Het probleem met TGN1412 bleek vervolgens te zijn dat het veel meer soorten T-cellen activeerde dan de makers hadden verwacht. Bij de proefdieren kon dat dus weinig kwaad, bij mensen met een gezonde hoeveelheid T-cellen des te meer. Het onderzoek van Marelli-Berg suggereert bovendien dat de met TGN1412 geactiveerde cellen wat ‘plakkeriger’ werden en daardoor makkelijker op de verkeerde plek in het lichaam konden blijven hangen.

Collega-immunoloog Stephen Inglis (National Institute for Biological Standards and Control, Londen) gelooft er overigens niet zo in. Volgens hem reageert een kweekje van apencellen in een reageerbuis óók minder op TGN1412 dan een kweekje van mensencellen. Er moet dus een fundamenteel verschil zijn. Bovendien betwijfelt hij of apenhokken echt net zo steriel zijn als muizenhokken.

bron: news@nature