Met cyclodextrine kun je goud selectief laten neerslaan uit een mix van opgeloste metaalionen. Wel zo prettig als je daar voortaan geen cyanides meer voor nodig hebt, melden Amerikaanse onderzoekers in Nature Communications.

Ze ontdekten het stomtoevallig tijdens een proefje met zelfassemblage. Zhichang Liu, postdoc in de groep van Sir Fraser Stoddart (Northwestern University) mengde een oplossing van alfa-cyclodextrine met kaliumgoudbromide (KAuBr₄) in de hoop een nieuw driedimensionaal metal organic framework te creëren. In plaats daarvan zag hij binnen een minuut een neerslag van naaldvormige kristalletjes ontstaan.

Röntgenkristallografie wees vervolgens uit dat elk naaldje bestaat uit een bundel van zo’n 4.000 nanodraadjes. Die bestaan weer uit afwisselend cyclodextrine, AuBr₄^- en gehydrateerd kalium, K(OH₂)₆⁺ dus.

Een filmpje laat zien dat het alleen werkt met deze combinatie van ingrediënten, niet met beta- of gammacyclodextrine en ook niet met chloride in plaats van bromide.

Liu en Stoddart hebben er uitgebreid aan gerekend en concluderen dat de componenten toevalligerwijs precies op elkaar passen, zodat zich waterstofbruggen kunnen vormen die de draadjes stevig bij elkaar houden.

Het mooie is uiteraard dat het met andere metalen dan goud óók niet past, en dat je alfa-cyclodextrine dus kunt gebruiken om goud terug te winnen uit - bijvoorbeeld - gebruikte elektronica. Nu doet men dat nog door te complexeren met zwaar toxische cyanides. Cyclodextrine is een polysacharide, een plantensuiker die onder meer uit mais kan worden gewonnen en die geen kwaad kan voor mens en milieu.

Waarbij wel wordt aangetekend dat goudmijnen waarschijnlijk gewoon die cyanides zullen blijven gebruiken omdat die deel uitmaken van een totaalproces dat tevens het ruwe erts oplost - en dát kunnen die suikers niet.

bron: ChemistryWorld, Nature Communications