Licht schakelt geneesmiddel in noodgevallen uit

Duitse onderzoekers hebben een antistollingsmedicijn bedacht dat snel onschadelijk kan worden gemaakt met licht van een bepaalde golflengte. Het zou kunnen voorkomen dat een inwendige bloeding catastrofaal afloopt.

Het geneesmiddel is een zogeheten aptameer, een sequentie van vijftien DNA-nucleotiden. Het bindt zich aan het stollingseiwit thrombine, dat daardoor geblokkeerd wordt.

De onderzoekers van de universiteit van Bonn hebben nu vier extra nucleotiden aan een uiteinde van het aptameer gehangen. Een van de vier is een kunstmatig nucleotide dat onder invloed van licht van vorm verandert. De andere drie zijn complementair aan drie nucleotiden in het oorspronkelijke aptameer.

Wanneer er licht op valt, buigt de keten om als een haarspeld. De complementaire nucleotiden binden aan elkaar, waardoor het aptameer niet meer aan thrombine kan binden.

Antistollingsmiddelen worden onder meer gebruikt tijdens medische behandelingen zoals hartoperaties en nierdialyse, waarbij het bloed buiten het lichaam wordt gepompt. Probleem is dat het bloed dan ook niet meer stolt wanneer dat wel zou moeten. Voor de meeste antistollingsmiddelen bestaat geen ‘tegengif’ waarmee je ze in noodgevallen snel onschadelijk kunt maken. Voor het oudere middel heparine bestaat zoiets wel, maar voor heparine zijn sommige patiënten allergisch.

De onderzoekers hopen dezelfde truc ook te kunnen toepassen in andere geneesmiddelen op basis van nucleotiden. Die worden onder meer gebruikt om genetische expressie te regelen.