De aandacht voor duurzaamheid belooft gouden – of liever groene – kansen voor chemici. Concrete banen zijn echter nog nauwelijks te vinden.

Duizenden. 15.000 tot 21.000. 1 miljoen. 5 miljoen. Miljoenen. 20 miljoen. Gaat het over de kredietcrisis? Nee, deze cijfers zijn voorspellingen over de (toekomstige) werkgelegenheid in de ‘duurzame’ sector – biobrandstoffen, zonne-energie, emissiereductie, schone processen et cetera. Of het nou gaat om de Europese Commissie, de Nederlandse overheid, Greenpeace, de Verenigde Naties of de Amerikaanse presidentskandidaat Barack Obama: wat betreft de nieuwe duurzame werkgelegenheid vliegen de superlatieven je om de oren.

Om hoeveel nieuwe banen het uiteindelijk zal gaan, en vooral ook wanneer die er zullen zijn, zal de tijd uitwijzen. Maar dat de focus op – samengevat – duurzaamheid interessante carrièremogelijkheden biedt voor chemici en procestechnologen lijkt evident. Het is preken voor eigen parochie, maar om al die nieuwe schone, verantwoorde en betaalbare materialen, brandstoffen, productieprocessen, grondstoffen et cetera te ontwikkelen heb je mensen nodig die verstand hebben van (het maken van) moleculen.

Volgens een artikel in Volkskrant Banen van 21 januari is er momenteel een explosieve groei van het aantal vacatures dat iets te maken heeft met klimaat (waaronder ook milieu en duurzaamheid vallen). Er is vooral vraag naar ‘echte klimaatkenners’ – mensen die technische kennis hebben over bijvoorbeeld waterstof of CO₂-opslag, aldus het artikel. Voeg hierbij nog de huidige krappe arbeidsmarkt en de al jaren lage uitstroom bij de chemische opleidingen en het is duidelijk dat de chemicus met ‘duurzame’ ambities gebeiteld zit. Toch?

INTERN

Een rondgang langs diverse vacaturesites werkt ontnuchterend. Op algemene sites als Monsterboard, Intermediair en StepStone leveren zoektermen als ‘duurzaam’, ‘energie’, ‘klimaat’ of ‘milieu’ zoals verwacht veel hits (‘een uitstekend klimaat voor groei’, ‘heb jij de energie die we zoeken’, et cetera). Na het filteren van de resultaten op relevantie valt op dat er veel vraag is naar adviseurs, programmamanagers en beleidsmedewerkers op het terrein van duurzaamheid, energiestrategie en dergelijke. Chemische kennis kan een pre zijn, maar is zelden vereist.

Een combinatie van de zoektermen met ‘R&D’ of ‘techniek’ reduceert de opbrengst meteen drastisch, in sommige gevallen zelfs tot nul. Flink spitten levert uiteindelijk slechts een handjevol vacatures op dat echt betrekking heeft op de ontwikkeling van nieuwe technologieën of producten in de duurzame hoek en waarbij chemische kennis meerwaarde biedt. Een specialistische site als betabanen.nl laat nauwelijks meer mogelijkheden zien en op ecojob.nl zijn voornamelijk ‘klassieke’ milieubanen te vinden. De Duurzame Vacaturebank (www.Duurzamevacaturebank.nl) heeft zelfs geen enkele vacature voor chemici.

Volgens oprichter Caroline Ligtenberg heeft dat vooral te maken met onbekendheid van haar site (gestart in 2007) bij de chemische bedrijven. Ze weet van verschillende grote bedrijven dat duurzaam heid zeker een thema is, ook voor technische functies. Maar die nieuwe activiteiten worden vaak intern ingevuld, aldus Ligtenberg. “Zo binden organisaties goede mensen aan zich, door ze nieuwe uitdagingen te bieden.”

BELEIDSMATIG

De volgende stap is richting werving- en selectiebureaus die goed bekend zijn met de chemische sector. Zowel CheckMark als CLS Services bieden uiteenlopende vacatures voor chemici van allerlei pluimage, maar ‘duurzame’ banen zitten er niet tussen. Waar zijn al die nieuwe banen? “Goeie vraag”, reageert Jan Paul Favier van CLS Services, “ik zie ze niet.” Alle aandacht voor duurzaamheid vertaalt zich volgens hem nauwelijks in concrete banen. “Het wordt vooral met de mond beleden, het is nog heel beleidsmatig.”

Bij CheckMark zijn vergelijkbare geluiden te horen. De sector staat nog in de kinderschoenen, denkt Praween Mahadew. “De vraag uit deze hoek is nog niet te vergelijken met de vraag vanuit bijvoorbeeld de farmaceutische industrie.” De zoektocht vervolgt zich langs verschillende bedrijven, maar met hetzelfde resultaat.

Producenten van biobrandstoffen (Nedalco, Sunoil Biodiesel, Biovalue, BioMCN), chemische multinationals (Shell, DSM), energiemaatschappijen (Nuon, Essent, Delta, E.ON) – bij geen van alle is er in Nederland een dringende behoefte aan chemici die zich op de duurzame toekomst willen richten. Zijn er dan helemaal geen geschikte banen? Een uitzondering is het ECN in Petten, daar zijn momenteel twee (!) vacatures met betrekking tot onderzoek naar biomassaconversie waarvoor specifiek chemici worden gevraagd.

CONSULTANTS

Als laatste kijken we dan maar over de grens, wellicht dat de Nederlandse ontwikkelingen nog wat achterlopen bij de rest van de wereld. Zonder hier te beweren dat alle internationale vacaturemogelijkheden onderzocht zijn, lijkt de Nederlandse situatie niet uitzonderlijk. In de VS is de algensector bijvoorbeeld behoorlijk ontwikkeld, maar die bedrijven zitten niet om mensen te springen.

Synthetisch biologie bedrijf Solazyme – uitsluitend gericht op clean solutions – heeft een paar interessante vacatures en op sites als greenbiz.com en sustainablebusiness. com zijn zeker relevante banen te vinden, maar ook hier is de vraag niet overweldigend en gaat het vooral om advies- en beleidsmatige functies. Hetzelfde beeld zien we bij het Britse Acre (www.acre-resources.co.uk), naar eigen zeggen ’s wereld grootste recruitmentbureau op het gebied van milieu, duurzaamheid en klimaatverandering. Veel vacatures, dat wel, maar ook weer grotendeels voor consultants, managers en business developers die zich voornamelijk met de verwachte (zakelijke) gevolgen van klimaatverandering gaan bezighouden.

ONDERNEMEN

Nog niet aan de orde gekomen is het academische veld. Voor promovendi en postdocs zijn er tal van mogelijkheden. Op veel terreinen vindt onderzoek plaats dat direct of indirect van belang is voor de duurzame toekomst en waarbij chemici een essentiële rol kunnen vervullen. Dat die mogelijkheden niet meegenomen zijn in de hier gepresenteerde zoektocht heeft ermee te maken dat promoveren een tussenstap is in een loopbaan.

Voor de chemicus die buiten de wetenschap een steentje wil bijdragen rest volgens Favier van CLS Services maar één oplossing. “Als je echt iets wilt in dit veld, moet je voor jezelf beginnen.” Gelukkig is ondernemerschap een stokpaardje van het huidige kabinet. Dus veel subsidiemogelijkheden en andere vormen van ondersteuning? Wordt vervolgd.

Bron: C2W20, 25 oktober 2008