Duizenden studies waardeloos door slordigheid

Eenzesde van de cellijnen die worden gebruikt voor kankeronderzoek is verontreinigd of afkomstig uit de verkeerde soort tumor. Duizenden publicaties kunnen daardoor de prullenmand in. Het probleem wordt nog verergerd doordat iedereen voortbouwt op elkaars werk en elkaars cellijnen, waarbij het tientallen jaren kan duren voordat de bodem er onderuit valt, zo meldde dinsdagavond het BBC-radioprogramma File on 4.

De BBC spreekt van een schandaal. Kankeronderzoek wordt in Groot-Brittannië vooral betaald uit liefdadigheidsacties. Dan is het extra pijnlijk als dat geld ‘down the drain’ gaat. Bvendien zou er 40 jaar hgeleden al voor het probleem zijn gewaarschuwd, maar zouden onderzoekers stelselmatig hebben gedaan of er geen probleem was. Gesproken wordt van sruisvogelgedrag.

De betrokken onderzoekers wordt verweten dat ze nalaten om vooraf te controleren of hun celljnen wel deugen. Met moderne DNA-technieken heeft dat maar 300 euro per keer te kosten. Maar uit interviews met een aantal betrokken onderzoekers wordt duidelijk dat er geen procedures bestaan die zo’n controle vereisen, en dat vaak iedereen denkt dat een ander het wel checkt.

Als recent voorbeeld wordt een vergissing genoemd bij het onderzoek naar slokdarmkanker (adenocarcinoom). De TE7-celcultuur, die daar al 20 jaar voor werd gebruikt, bleek uiteindelijk afkomstig uit een ander soort kanker.

De BBC citeert tevens een Amerikaanse hoogleraar die ooit heeft berekend hoeveel zo’n foutje kost. In zijn geval claimde een collega dat hij gezonde cellen kon laten veranderen in tumorcellen. Drie jaar later was het nog niet gelukt om het te reproduceren, en toen bleek het oorspronkelijke kweekje al met tumorcellen verontreinigd te zijn geweest. Geschat verlies: 20 à 40 miljoen dollar - en dat was 20 jaar geleden toen de dollar nog een stuk meer waard was.

Ook wordt geciteerd uit een onderzoek waarbij duizenden studies uit de jaren 1969-2004 tegen het licht zijn gehouden. In maar liefst eenderde van de gevallen zouden twijfels aan de gebruikte cellijnen gerechtvaardigd zijn. En als dan een cellijn door de mand valt duurt het erg lang eer iedereen dat beseft: er verschijnen ook peer reviewed publicaties op basis van cellijnen waarvan allang bekend is dat ze niet deugen.

Verschillende geïnterviewden pleiten er voor dat voortaan een check van de gebruikte cellijnen verplicht wordt voor iedereen die peer reviewed wil publiceren of geld voor zijn onderzoek wil krijgen.

bron: BBC