Het gif van zaagschubadders kun je neutraliseren met metaalchelaten, die in een reeds bestaand oraal medicijn zitten. Dat kan een hoop doden door slangenbeten in rurale gebieden voorkomen, meldt Science Translational Medicine.

De WHO riep slangenbeten in 2018 uit tot een genegeerde tropische ziekte (NTD) met prioriteit. Dit omdat slangenbeten over heel de wereld meer dan 130.000 doden en meer dan 400.000 ernstige slachtoffers maken. Dat komt vooral omdat ieder gif zijn eigen (dure) antigif heeft dat maar beperkt werkt, vaak (ernstige) bijwerkingen heeft en onbetaalbaar is voor de vaak getroffen zeer arme mensen in rurale gebieden, wat directe zorg verder verhindert. Om te kunnen helpen, zochten Laura-Oana Albulescu, Nicholas Casewell en collega’s van Liverpool School of Tropical Medicine en Jeroen Kool van de Vrije Universiteit Amsterdam naar bestaande middelen die uitkomst kunnen bieden.

De groep keek specifiek naar zaagschubadders omdat die een groot deel van de slachtoffers voor zijn rekening nemen. De hoofdtoxines in het gifmengsel van deze soorten (Echis) zijn snake venom metalloproteins (SVMP’s): Zn²⁺-afhankelijke hemotoxines die onder andere voor interne bloedingen zorgen. Albulescu en collega’s onderzochten 2,3-dimercapto-1-propaansulfonzuur (DMPS, foto), dimercaprol en dimercaptosuccinylzuur. Deze kleine moleculen zijn chelaten, ofwel polydentaatliganden, die aan Zn²⁺ en andere zware metalen coördineren en die je daarom ook bij metaalvergiftiging inzet.

Het mooie aan deze stoffen is dat het gaat om reeds goedgekeurde medicijnen, die je dus redelijk eenvoudig kunt inzetten tegen SVMP’s. Een ander voordeel is dat het orale middelen zijn. Bij de tests die de onderzoekers deden, zagen ze dat de chelaten een even goede of zelfs betere bescherming bieden tegen slangengif dan andere middelen zoals EDTA, een middel dat ook getest is, maar bijwerkingen heeft en dat je intraveneus zou moeten toedienen.

DMPS liet in verdere dierproeven ook zien dat het de bloedingen neutraliseert en zelfs de rode bloedcellen herstelt. Hoewel DMPS de andere soorten toxines die in slangengif voorkomen niet neutraliseert, concluderen de onderzoekers dat dit een uitkomst kan zijn voor slachtoffers van slangenbeten. De volgende stap, namelijk de optimale dosis bepalen en andere kleine moleculen zoeken die tegen slangentoxines werken, heeft het team al genomen, en staat al op bioRxiv.

_{Albulescu, L. O. et al. (2020). Science Translational Medicine, 12(542)}