Eerste geslachtsgebonden metaboliet ontdekt

De blauwe zwemkrab (Callinectes sapidus) beschikt over een metabole route die alleen bij de mannetjes voorkomt en niet bij de vrouwtjes. Het is voor het eerst dat een dergelijk geslachtsgebonden metabolisme in een diersoort wordt aangetoond, zo stellen onderzoekers van de University of Illinois (Chicago) in PLoS ONE.

Dat mannetjes en vrouwtjes verschillende hormonale activiteit vertonen is normaal. Maar dat een compleet enzymsysteem bij één van beide geslachten echt helemaal wordt uitgeschakeld, is nieuw. Temeer daar het gebeurt in de kieuwen, waarvan je niet zou verwachten dat ze iets met het geslacht te maken hebben.

De vraag is nu of het verschijnsel soms bij veel meer diersoorten voorkomt zonder dat biochemici het ooit gemerkt hebben.

De onderzoekers kwamen er bij toeval achter toen ze de metabolieten in krabbenweefsel onderzochten met fosfor-31 NMR. Dit is een techniek die specifiek fosforverbindingen opspoort. Bij het doorlichten van de kieuwen liet de NMR-apparatuur een piek zien die alleen bij de mannetjes voorkwam.

De metaboliet in kwestie bleek 2-aminoethylfosfonaat te zijn, een ongebruikelijke maar niet totaal onbekende verbinding.

Dat het niet aan een afwijkend voedingspatroon van de mannetjeskrabben ligt, hebben de Amerikanen bij toeval kunnen bewijzen dankzij de vangst van een gynandromorf exemplaar. Dergelijke krabben, die wel vaker in de literatuur zijn beschreven, zijn aan de ene kant mannelijk (met een blauwe schaar) en aan de andere kant vrouwelijk (rode schaar). Inderdaad bleken de kieuwen aan de mannelijke kant vol 2-aminoethylfosfonaat te zitten, terwijl er maar een beetje naar de vrouwelijke kant was gelekt.

Hoe de metabole route precies in elkaar zit, is overigens nog niet bekend.

bron: University of Illinois