Steriliteit werkbijen is genetische truc

Wetenschappers denken te weten waar honingbijen het gen hebben zitten dat alleen koninginnen vruchtbaar maakt, en niet de werkbijen. Het zou het eerste bewijs zijn dat “zelfzuchtige genen” echt bestaan, zo schrijven Graham Thompson (University of Western Ontario) en Peter Oxley (University of Sydney) op de website van Genetics.

Het concept van zelfzuchtige genen (‘selfish genes’) werd in 1976 gelanceerd door de Britse bioloog Richard Dawkins. Met ‘zelfzuchtig’ bedoelde hij dat genen alles doen om aan een volgende generatie te worden doorgegeven.

In het geval van de honingbij is de zelfzuchtigheid gecamoufleerd als zelfopoffering: door de eierstokken van de werkbijen uit te schakelen houdt het gen de sociale organisatie van de bijenkolonie in stand, en daarmee de soort.

De uitschakeling is echter niet permanent. Op het moment dat de koningin sterft gaan sommige werkbijen weer eieren produceren. En er zijn zelfs ‘anarchistische’ bijenvolken aangetroffen die het helemaal zonder koningin doen. Hun DNA is kennelijk gemuteerd. Uit vergelijking met standaard-bijen-DNA denken de onderzoekers nu te kunnen afleiden dat er inderdaad sprake moet zijn van een ‘zelfzuchtig gen’ dat de eierstokken meer of minder sterk remt.

Overigens hebben ze alleen het gebied binnen het bijengenoom gelokaliseerd waar het gen ergens moet zitten. “We’re getting close”, zeggen ze zelf. Er is dus nog altijd een kans dat het regelmechanisme uiteindelijk heel anders blijkt te werken.

bron: University of Western Ontario