Medicijnen blijven in de bloedbaan minstens vier weken actief als je ze covalent bindt aan aangepaste rode bloedcellen. Simpel en zo goed als risicovrij, schrijven onderzoekers van het Whitehead Institute (VS) in PNAS.

Het idee om bloedcellen als transportmedium te gebruiken is niet nieuw. Maar de manier waarop is dat wél, en de publicatie suggereert dat de benadering veel beter werkt dan alle eerdere pogingen op dit gebied.

Hidde Ploegh, Harvey Lodish en collega’s gaan uit van een kweekje van de voorlopercellen, waaruit rode bloedcellen ontstaan. Die voorlopers voorzien ze van een extra gen, waardoor een afwijkend membraaneiwit wordt gevormd met een naar buiten stekende ‘staart’. staart zit chemisch zo in elkaar dat je er met behulp van een sortase-enzym een antilichaam of een ander therapeutisch molecuul aan vast kunt knopen, via een stevige covalente binding die niet zomaar los kan gaan. Dat laatste is overigens een uitvinding die Ploegh vorig jaar voor het eerst presenteerde.

Daarbij komt het goed uit dat tijdens de rijping van rode bloedcellen al het DNA er uit wordt gewerkt. Van het risico dat de modificatie vervelende oncogene bijwerkingen heeft, zou je dus vanzelf af moeten zijn.

Je mag daarna verwachten dat het medicijn net zo lang in de bloedbaan blijft circuleren als die rode bloedcel zelf, en dat is vrij lang. Je hebt natuurlijk kans dat de toevoeging enige invloed heeft op de levensduur van het geheel, maar voor zover bekend bestaat er geen enkel mechanisme dat uitsteeksels van zo’n bloedcel af kan knippen.

De onderzoekers hebben het uitgeprobeerd bij muizen. Bij hen duurt het gemiddeld 50 dagen eer een rode bloedcel door natuurlijke afbraakmechanismes wordt beoordeeld als zijnde versleten. In vitro gemodificeerde cellen, voorzien van biotine als lading, bleken minstens 28 dagen na inspuiting nog in de bloedbaan te circuleren.

De onderzoekers hebben ook al menselijke bloedcellen met succes voorzien van zo’n aangehecht molecuul. Ze hebben ze nog niet in vivo uitgeprobeerd. Maar ongemodificeerd leven die cellen gemiddeld een maand of vier, dus je mag verwachten dat ze mét medicijn ook wel een paar maanden mee gaan. Zo lang zelfs dat één commentator al heeft gepleit voor de inbouw van een ‘kill switch’ om ze in noodgevallen voortijdig te kunnen uitschakelen.

bron: C&EN