Aan RNA-fragmenten in het bloed kun je snel zien of iemand een overdosis paracetamol heeft geslikt. Dat vergroot de kans dat je zijn lever nog kunt redden, schreven Victor Ambros en collega’s van de University of Massachusetts onlangs in PNAS.

Zo’n test is vooral belangrijk als de patiënt bewusteloos is en zelf niet kan vertellen wat hij heeft geslikt.

Bij een vermoeden van paracetamolvergiftiging wordt nu nog gekeken naar een verhoogde concentratie van het enzym alanine-aminotransferase (ALT) in het bloed. Als tegengif kan dan N-acetylcysteïne worden toegediend om de leverschade te beperken. Maar ALT piekt vaak pas na 72 uur of langer, rijkelijk laat om nog aan de behandeling te beginnen. Bovendien zie je ALT óók pieken bij ischemische hepatitis, een vorm van leverschade die niets met paracetamol te maken heeft en waarbij N-acetylcysteïne niet werkt.

Leverschade leidt echter ook tot variaties in genetische expressie, en dus tot veranderingen van de concentratie van bepaalde RNA-fragmenten (zogeheten microRNA’s) in het bloed. In principe moet je die verschillen veel eerder kunnen zien.

Ambros heeft dit vermoeden nu experimenteel bevestigd door bij 49 leverpatiënten het concentratieverloop van enkele honderden microRNA’s te volgen met behulp van kwantitatieve realtime PCR. Daar kwam een groep uit van 11 microRNA’s die samen indicatief zijn voor paracetamolvergiftiging, en die wél het verschil met ischemische hepatitis laten zien.

Uit het concentratieverloop kun je waarschijnlijk ook afleiden hoe groot de schade is, of de behandeling met N-acetylcysteïne aanslaat, of dat het al te laat was en je een levertransplantatie moet plannen. Maar om dat te bevestigen wil Ambros eerst het bloed van een veel groter aantal patiënten analyseren.

Nadeel is voorlopig wel dat het om minieme hoeveelheden microRNA’s gaat (denk aan attomolair niveau) en dat de concentratiebepaling in haar huidige vorm veel te complex is om even snel in een ziekenhuislab te doen. Maar nu bekend is naar welke microRNA’s je precies moet zoeken, zal er wel een simpelere test te verzinnen zijn.

bron: C&EN