Met 4 simpele labtests en een rekenmodel kun je accuraat voorspellen of iemand een overdosis paracetamol wel of niet kan overleven zonder donorlever. Indien nodig kun je dan de transplantatie proberen te regelen voordat het te laat is, stellen wiskundigen van de University of Utah in het tijdschrift Hepatology.

Volgens de auteurs is het model veel betrouwbaarder dan de ‘King’s College Criteria’ (KCC). Die criteria zijn gebaseerd op statistische gegevens en geven alleen aan wanneer het zèker mis gaat.

In de VS worden jaarlijks 26.000 mensen in het ziekenhuis opgenomen met acute paracetamolvergiftiging, en in al die gevallen moeten artsen heel snel beslissen wat ze moeten doen. Binnen 24 uur na de overdosis kun je de gevolgen nog bestrijden met N-acetylcysteïne als tegengif. Daarna heeft dat geen zin meer en hangt het van de grootte van de overdosis af of er nog genoeg heel zal blijven van de lever voor herstel. De bandbreedte daarbij is niet zo groot: 4 gram per dag (dat zijn 8 huismerkpilletjes van de voordeeldrogist) geldt als maximale dosis, 6 gram is al te veel en 20 gram is vrijwel zeker dodelijk.

Helaas behoort verwardheid en eventueel een coma tot de symptomen van acute leverschade. Vaak is de patiënt bij opname al zo ver van de kaart dat hij niet meer kan vertellen hoe veel hij precies heeft geslikt, en hoe lang dat geleden is.

Het nieuwe model gaat uit van de waarden van 4 bloedtests ten tijde van de ziekenhuisopname: AST, ALT, INR en creatinine. AST en ALT zijn enzymen die vrijkomen bij leverbeschadiging, INR geeft aan hoe snel het bloed stolt en creatinine geeft aan of door de leverschade ook de nieren het laten afweten.

Die 4 waarden worden ingevuld in 8 differentiaalvergelijkingen, die samen het afbraakproces van paracetamol in de lever (of liever: én de lever) modelleren. Aan de hand daarvan kan verrassend goed worden bepaald wanneer de vergiftiging plaats had, hoeveel pillen het moeten zijn geweest, en hoe hard de lever er door achteruit ging.

Die voorspelling is dus dynamisch, in tegenstelling tot de KCC die alleen naar vaste drempelwaarden voor INR en creatinine kijken in combinatie met randvoorwaarden die al even exact zijn.

De onderzoekers hebben de gegevens van 51 patiënten in hun model ingevoerd. Geen van hen kreeg een levertransplantatie. In 47 gevallen werd de afloop correct voorspeld: 8 overleden, 39 overleefden het. De resterende 4 haddden volgens het model ook dood moeten gaan maar redden het toch.

Ter vergelijking: volgens de KCC kwamen 7 van de 8 doden niet in aanmerking voor transplantatie.

bron: University of Utah