Zeewater zit vol eiwitten die voorkomen dat bacteriën biofilms vormen. Wellicht valt er een totaal nieuwe generatie antibiotica uit te destilleren, schrijven Duitse onderzoekers in Frontiers in Microbiology.

Zulke QQ-eiwitten, wat staat voor ‘quorum quenching’, breken signaalmoleculen af die bacteriën inzetten voor QS oftewel ‘quorum sensing’. Via QS bepalen ze of ze talrijk genoeg zijn om samen met succes een beschermende biofilm te kunnen bouwen. In de praktijk is dat uiteraard geen bewust proces; de signaalmoleculen werken in op de genetische expressie. Zo gek veel verschillende lijken er tot nu toe niet te zijn: bekende voorbeelden zijn acyl-homoserinelactonen (AHL’s) en furanen die in dit verband bekend staan als AI-2, wat staat voor autoinducer-2.

Dat in de natuur QQ-eiwitten voorkomen was al langer duidelijk, maar niemand weet goed hoe je ze kunt herkennen. Vandaar dat Ruth Schmitz-Streit en collega’s van de universiteit van Kiel kozen voor een high-throughput-aanpak: al het aanwezige DNA isoleren uit een watermonster uit de Oostzee, een bibliotheek van duizenden genen opbouwen, en kijken of die coderen voor eiwitten die biofilmvorming remmen.

Na 46.400 pogingen hadden de onderzoekers 155 keer beet gehad: 142 AHL-remmers en dertien die inwerkten op AI-2. De meest effectieve monsters werden verder uitgetest op Klebsiella oxytoca en een aantal andere bacteriën.

Het tot nu toe beste eiwit heeft de werktitel QQ-2 meegekregen. Het lijkt een oxidoreductase te zijn; dat het AHL remt staat vast, en het ziet er naar uit dat het tegelijk ook AI-2 remt. Dat zou betekenen dat het effectief is tegen een breed spectrum van bacteriën.

Praktische toepassing lijkt overigens nog heel ver weg.

bron: Kiel University