Hoe ambitieus is het om een promotie te combineren met kinderen? ‘Het voelde als tien ballen tegelijk in de lucht houden.’

“Ik wilde graag een jonge moeder zijn”, vertelt Mireille Sanders, sectiehoofd bij het farmaceutische bedrijf Schering-Plough. Haar zoon en dochter, inmiddels tieners, werden alebei geboren tijdens haar promotietijd. “Het was druk. Maar tijdens je promotietijd ben je heel flexibel, er zijn bijvoorbeeld weinig vergaderingen waar je bij moet zijn.”

Ook nu ziet Sanders nog veel voordelen. “Mijn kinderen zijn al heel zelfstandig. Ik moet regelmatig in het buitenland zijn voor mijn werk. Dat vonden ze niet altijd even leuk, maar ze redden zich goed als k een week weg ben.”

Schuldgevoel

Ook de netgepromoveerde farmacoloog Inge Braks* kreeg twee kinderen tijdens haar promotietijd. “Mijn eerste zwangerschap was niet gepland. Ik was net met mijn promotie gestart en mijn man met zijn eerste baan.”

Met veel hulp van (schoon)ouders regelde Braks kinderopvang. Zelf ging ze na de geboorte van haar oudste zoon parttime verder met promoveren (4 dagen per week). “Ik wilde alles goed doen: promoveren, voor mijn kind zorgen, mijn huishouden runnen, mijn vriendenkring bijhouden. Het voelde vaak als tien ballen tegelijk in de lucht houden.”

Theo Sonke, onderzoeker bij DSM Research, herkent dat. Hij schreef een proefschrift naast zijn fulltime onderzoeksbaan én een gezin met drie kinderen. “Als iemand me sinds mijn promotie vraagt of ik het weer zou doen, is mijn antwoord steevast: Die dag direct weer, maar het schrijven nooit meer. Nam je eens tijd voor je gezin dan had je een schuldgevoel omdat je niet verder was gekomen met het schrijven, en omgekeerd.”

Jan Gilot (TU Eindhoven) heeft weinig moeite met de combinatie vaderschap en promotie. Behalve het regelmatige slaaptekort ziet hij weinig nadelen. “Het is druk, maar goed te doen. Ik rijd nu wel elke dag stipt om 17.00 uur naar huis. Dan kan ik haar nog een uurtje zien voordat ze naar bed gaat.” De zorg voor zijn een jaar oude dochtertje ligt vooral bij zijn vrouw, die in het onderwijs werkt en haar naar de crèche naast de school kan brengen wanneer ze moet werken.

De regelingen om een promotie te combineren met kinderen zijn in Nederland de laatste jaren sterk verbeterd. Sinds 2005 hebben aio’s automatisch recht op verlenging van hun promotietijd als zij zwangerschaps- of ouderschapsverlof opnemen. Ook parttime promoveren kan.

Zowel Braks als Gilot blijken niet op de hoogte van de regelingen. Braks vindt een kind vooral haar eigen verantwoordelijkheid. Gilot zegt niet eens te hebben stilgestaan bij de mogelijkheid. “Misschien dat anderen het willen, maar ik vind het zo prima.”

Ook de Colombiaanse promovendus Hirsa Torres (Universiteit Utrecht) promoveert fulltime. “Mijn dochtertje gaat elke dag naar het kinderdagverblijf”, vertelt ze. “Dat is zwaar. Ik begin zo vroeg mogelijk met mijn experimenten, zodat we aan het eind van de dag tijd samen kunnen doorbrengen. Maar als ik ouderschapsverlof zou opnemen, duurt de promotie langer. Dat wil ik niet.”

Sanders had alleen vlak na de geboorte van haar kinderen moeite met fulltime werken. “Je moet opeens weer vol aan de bak, terwijl je maanden thuis bent geweest. Maar ik werk nog steeds fulltime, dat past bij mij.” Aan het eind van de dag wilde Sanders op tijd bij de crèche zijn, terwijl andere promovendi vaak laat en in de weekends doorwerkten. “Soms kreeg ik de indruk dat ze me niet ambitieus vonden omdat ik op tijd vertrok. Maar ík was er ’s ochtends altijd om 8.00 uur en volgens mij plande ik vaak beter.”

Efficiënte moeders

Zwanger experimenten uitvoeren vonden de moeders geen probleem. Ze werkten al voorzichtig met chemicaliën en werden hooguit nog wat secuurder. Maar met twee zwangerschappen ben je wel twee keer maanden weg van het lab. Hoe beviel dat? Sanders: “Mijn promotie verliep moeizaam. De syntheses die we in ons hoofd hadden, lukten niet. Die twee onderbrekingen heb ik vooral gebruikt om alles eens rustig op een rijtje te zetten en na te denken over nieuwe richtingen en mogelijkheden. Het was zeker geen verloren tijd.”

Braks kreeg verlenging en koos ervoor in deeltijd te promoveren. “Het was prettig meer tijd te hebben voor mijn kinderen. Maar het was ook lastig dat de promotie langer duurde; ik wilde het graag afronden.”

Braks vindt dat ze efficiënter is gaan werken sinds ze moeder is. Kinderen vragen een strak patroon: badderen, aankleden, voeden, spelen, slapen. Daartussendoor moeten boodschappen worden gedaan, het huis opgeruimd, gekookt et cetera. “Je wordt vanzelf een echte multitasker”, aldus Braks.

Opa en oma

Sanders en Gilot werken fulltime dankzij partners in het onderwijs die een groot deel van de zorg voor de kinderen op zich nemen. Braks steunt veel op opa’s en oma. Torres daarentegen zorgt momenteel alleen voor haar dochter. Haar man promoveert in Delft waardoor ze tijdelijk apart wonen en familie woont ver weg in Colombia. Torres: “Het kinderdagverblijf zorgt prima voor mijn dochtertje, maar ik had haar liever bij mijn familie ondergebracht, zoals in Colombia de gewoonte is.”

Eigenlijk zou Torres graag een tweede kind willen. “Maar dat gaat nu echt niet.” Ze kijkt uit naar de tijd dat haar experimenten erop zitten. “Schrijfwerk kun je deels ’s avonds doen, dan heb ik overdag wat meer tijd voor mijn kind.”

Als Sonke helemaal opnieuw zou kunnen beginnen, koos hij voor een promotie als aio zonder kinderen en direct na de studie. “Veel van het schrijfwerk moest bij mij ’s avonds aan de keukentafel gebeuren. Met drie kinderen die in en uit rennen, werkt dat niet. Gelukkig kon ik bij DSM op zaterdagen rustig en efficiënt de hele ochtend werken.”

Bekroning

Braks rolde na haar promotie snel in een baan als parttime analist op het laboratorium waar ze ook haar promotie voltooide. Een derde kind is op komst. “Op dit moment is deze analistenbaan ideaal. Hij is goed te combineren met mijn gezin. Ik haal niet het onderste uit de kan wat betreft mijn carrière, maar daar wegen mijn kinderen ruimschoots tegenop. Bovendien heb ik nog tijd genoeg voor mijn carrière als ze straks op school zitten.”

Sanders rondde haar promotie uiteinde lijk niet af. “Dat had niets te doen met de combinatie promoveren en kinderen. Het onderzoek liep niet vlot. Na 4 jaar kon ik ervoor kiezen om mijn promotietijd te verlengen, maar toen had ik al een aanbod op zak van Organon. Daar heb ik voor gekozen en daar heb ik nooit spijt van gehad. Ik blijk toch meer een ‘grazer dan een ‘graver’.”

Voor Braks en Sonke was de promotiedag een groot feest. De langverwachte bekroning van een hectische periode Sonke: “Ik moest voor mezelf bewijzen dat ik dit kon.” Braks: “Ik ben heel trots op mijn titel, en ook al kwam mijn zwangerschap onverwacht, ik had het niet anders gewild.”

*Om privacyredenen is gebruikgemaakt van de gefingeerde naam Inge Braks. De echte naam van de promovendus is bij de redactie bekend