De westerse mens heeft zijn vruchtbaarheidsproblemen mogelijk deels te danken aan triclosan in de tandpasta. En aan een hele rits andere hormoonverstoorders in huishoudchemicaliën, suggereert een Duits-Deense studie die een dezer dagen verschijnt in EMBO Reports.

Het zou kunnen betekenen dat de gezondheidsrisico’s van dergelijke ‘endocriene disruptoren’ tot nu toe systematisch zijn onderschat.

Niels Skakkebaek en collega’s hebben een bioassay in elkaar gezet waarmee ze grote aantallen van die stoffen heel snel kunnen screenen. Gekeken wordt naar CatSper, een calciumionkanaal dat de beweeglijkheid van mannelijke zaadcellen regelt. Hormoonverstoorders blijken dit kanaal rechtstreeks open te gooien, waardoor de calciumconcentratie in de zaadcel hoger wordt dan normaal. Dat verandert zowel hun zwemgedrag als de timing van de afscheiding van enzymen die de wand van de eicel moeten verteren om de zaadcel binnen te laten. Dat dat de kans op een succesvolle bevruchting vermindert, ligt voor de hand.

Bovendien maken endocriene disruptoren de zaadcel minder gevoelig voor échte hormonen zoals progesteron en prostaglandines, die rond de eicel worden afgescheiden als een soort lokstof.

De onderzoekers hebben met hun bioassay een honderdtal ‘verdachte’ ingrediënten van huishoudproducten uitgetest. Een op de drie bleek inderdaad die calciumkanalen open te zetten. Daaronder dus triclosan, een bacteriedodend middel dat in heel veel verzorgende producten zit - waarom de meeste nieuwsmedia er alleen de tandpasta uitpikken is niet helemaal duidelijk. Maar bijvoorbeeld ook 4-methylbenzylideenkamfer (4-MBC), een UV-blokker uit zonnebrandcrème, en de weekmaker di-n-butylftalaat (DnBP).

Mengsels van een aantal van deze stoffen lijken de calciumkraan nog veel verder open te zetten dan wanneer je het met één afzonderlijke stof probeert.

In hoeverre die bioassay écht representatief is voor sperma in vivo wordt uit het verhaal niet helemaal duidelijk, maar ongetwijfeld zal het de roep om beperkende maatregelen vanuit Brussel versterken - de genoemde stoffen liggen om andere redenen al veel langer onder vuur.

bron: EMBO