Voor het eerst is een molecuul gevonden dat zenuwcellen een ophoping van fout gevouwen eiwitten laat overleven. Bij muizen met een prionziekte werkt het fantastisch, schrijven onderzoekers van de universiteit van Leicester (Engeland) in Science Translational Medicine.

Het is nog een beetje te vroeg om te juichen, maar hier en daar wordt al gesproken over een absolute doorbraak in de zoektoch naar medicijnen tegen een hele trits van neurodegeneratieve ziektes die met zulke eiwitophopingente maken hebben, waaronder alzheimer, huntington, ALS en gekkekoeienziekte-achtige aandoeningen. De BBC heeft het zelfs al over een ‘exciting and historic moment in medical research’.

Het molecuul komt uit een oncologielab van farmagigant GlaxoSmithKline. Voluit heet het 7-methyl-5-(1-((3-(trifluoromethyl)fenyl)acetyl)-2,3-dihydro-1H indol-5-yl)-7H-pyrrolo(2,3-d)pyrimidin-4-amine; de werktitel is GSK2606414. Een jaar geleden werd het gepresenteerd als remmer van protein kinase R (PKR)-like endoplasmic reticulum kinase, afgekort PERK. Het was ontwikkeld op basis van kristallografische structuurgegevens PERK, bleek zich heel selectief aan dat PERK te binden en en was nog oraal toe te dienen ook.

PERK schijnt iets met tumorgroei te maken te hebben, en GSK2606414 werd dan ook in eerste instantie ontwikkeld als mogelijk kankermedicijn. Of dat ooit iets wordt is nog onduidelijk.

Maar in Leicester hebben ze zich nu gerealiseerd dat PERK óók te maken heeft met de respons van cellen op ongewenste eiwitophopingen. Het kinase wordt daardoor geactiveerd, en zet dan via-via de rem op de aanmaak van álle nieuwe eiwitten. Normaal gesproken is dat een feedbackregeling die de eiwithoeveelheid op een constant niveau houdt. Maar gaan de ophopingen niet vanzelf meer weg, dan blijft de rem er op en gaat de cel uiteindelijk dood.

GSK2606414 blijkt daar óók tegen te helpen. Het molecuul kan door de bloed-hersenbarrière heen en houdt dan de eiwitproductie in de hersencellen op peil. Dien je het toe aan muizen met een gekkekoeienachtige prionziekte, dan lijkt de afbraak van hun zenuwcellen helemaal tot staan te worden gebracht. Ook qua uiterlijke gezondheid zie je ze niet achteruit gaan.

Uiteraard kan het niet anders of er moeten bijwerkingen zijn. Zo is al bekend dat PERK-gebrek de alvleesklier lamlegt en dus onvermijdelijk leidt tot diabetes. Ook is niet duidelijk wat er gebeurt als je de eiwitophoping n een cel onbeperkt laat doorgaan.

Dat neemt niet weg dat PERK-inhibitie een uiterst interessante insteek is om verder te onderzoeken.

bron: Science Translational Medicine, BBC News