Voor het eerst is een manier bedacht om antilichamen te labelen met fluor-18. Zo kun je met PET-scans veel gerichter zoeken naar bijvoorbeeld tumoren, schrijven Hidde Ploegh en collega’s van het Whitehead Institute in ACS Central Science.

Bij zo’n PET-scan breng je de positie van radio-isotopen in beeld en 18F is in die rol erg populair. Gewoonlijk monteert men het in een suikermolecuul genaamd FDG, wat staat voor 18F-2-deoxyfluorglucose. Het idee is dan dat tumorcellen veel sneller groeien dan gezond weefsel, en in hun honger naar energie het verschil tussen FDG en gewone glucose niet zien. Onder de scanner licht de tumor dus op ten opzichte van zijn omgeving, maar die verbruikt ook glucose dus echt geweldig is het contrast niet.

Aan het gebruik van meer specifieke labels kleeft echter een praktisch probleem. Ze zijn vaak lastig te synthetiseren, en je moet er ook nog rekening mee houden dat 18F een halfwaardetijd heeft van slechts 110 minuten zodat je je labels pas vlak voor de scan kunt aanmaken. Zeker in een klinische setting is dat niet te doen.

FDG aanmaken is voor gespecialiseerde ziekenhuisapotheken echter routine, en ze doen het dan ook voortdurend. Vandaar dat Ploegh een eenvoudige manier zocht om dat complete molecuul binnen de beschikbare tijd aan een eerder aangemaakt antilichaam te zetten.

Na een tijdlang experimenteren met FDG met niet-radioactieve fluor heeft hij nu zoiets gevonden. Hij voorziet het antilichaam van een aminozuursequentie die wordt herkend door een zogeheten sortase-enzym, dat er een stukje kan afknippen om er vervolgens een andere sequentie aan te zetten. Aan die andere sequentie hangt in dit geval een trans-cycloocteenring.

Vervolgens laat hij FDG reageren met een tetrazine, wat een simpel klusje van vijf minuten is. Waarna het nog eens 20 minuten kost om het resulterende 18F-tetrazine te laten reageren met het cycloocteen zodat een 18F-gelabeld antilichaam ontstaat.

Het is uitgeprobeerd bij muizen met een antilichaam genaamd VHH7 dat zich specifiek hecht aan onderdelen van het lymfesysteem, en met VHHDC8 dat alvleeskliertumoren opzoekt. In beide gevallen gaven de scans een prima beeld.

bron: American Chemical Society

Onderwerpen