In de 150 jaar dat het periodiek systeem der elementen zich heeft ontwikkeld, hebben mensen al veel geëxperimenteerd met alternatieve versies. Een aantal onderzoekers denkt er nu over om het systeem letterlijk op zijn kop te zetten.

‘Denk eens vanuit het oogpunt van kinderen die voor het eerst naar het periodiek systeem kijken’, zo beginnen Martyn Poliakoff en collega’s in een onderzoekje in Nature Chemistry. Ze redeneren dat de superzware elementen die zich voor kinderen op ooghoogte bevinden maar zelden door leraren worden genoemd.

Poliakoff, vooral bekend door zijn YouTube-kanaal Periodic Videos en werkzaam aan de University of Nottingham, vertelt verder dat het horizontaal gedraaide systeem een logischere opbouw zou hebben. De meeste waardes (lengte bijvoorbeeld) worden van beneden naar boven toe gelezen. In de omgekeerde versie van het periodiek systeem zouden onder andere atoomgetal, -gewicht en ‑grootte dezelfde trend laten zien. Bovendien wordt het aufbau-principe er duidelijker van.

Ondanks deze nogal rigoureuze verandering ondervonden de auteurs tot hun verrassing veel positieve reacties toen zij hun versie van het periodiek systeem lieten zien aan hun collega’s. Een van hen riep uit: ‘You have finally given the periodic table legs!’

Om te kijken of de versie van Poliakoff stand zou houden, heeft hij een normaal en een omgekeerd blanco periodiek systeem opgestuurd naar zijn dochter en tevens coauteur Ellen Poliakoff, die experimenteel psycholoog is aan de University of Manchester. Zij liet, samen met Alexis Makin van de University of Liverpool, de blanco systemen door 24 deelnemers bekijken met eye-tracking, waaruit bleek dat zij het meest naar het midden, maar ook een beetje naar de lichtere elementen keken, of het systeem nu omgekeerd was of niet.

De onderzoekers geven toe dat meer onderzoek nodig is, maar dat de positieve reacties uit hun directe omgeving hen wel hoop geven. Ze dagen de lezers uit om het zelf te proberen met een vrij te downloaden versie van het omgekeerde periodiek systeem (download, 5 MB) in de aanvullende informatie van het artikel. Het is nog even afwachten of andere chemici er net zo ondersteboven van zijn als zij.