Voor het eerst zijn stamcellen van mensen met sikkelcelanemie genetisch gecorrigeerd en daarna opgekweekt tot gezonde rode bloedcellen. Zo kun je die patiënten helpen zonder donorbloed te hoeven gebruiken, schrijven onderzoekers van Johns Hopkins University (VS) op de website van het tijdschrift Stem Cells.

Dat donorbloed was tot nu toe het enige alternatief voor een beenmergtransplantatie. Maar veel patiënten ontwikkelen na verloop van tijd een immuunrespons tegen dat ‘vreemde’ bloed, met als gevolg dat je steeds vaker tenasfusies moet geven om te compenseren voor bloedcellen die door het immuunsysteem worden gesloopt.

De genetische weeffout die leidt tot sikkelcellen zit in het HBB-gen dat codeert voor hemoglobine. Mensen worden alleen ziek als ze van beide ouders een beschadigde kopie erven. Het idee is nu om huidcellen van zulke patiënten te deprogrammeren tot pluripotente stamcellen (iPSC’s), en daarna in vitro minstens één kopie van het gen te corrigeren. Daarna kloon je ze en laat je ze uitgroeien tot rode bloedcellen, die dan in principe gezond moeten zijn.

Met zinkvingernucleases of Talen’s als genetische editingtechniek wilde dat tot nu toe niet zo lukken. Maar met de iets nieuwere Crispr/Cas9-techniek lukte het Linzhao Cheng en collega’s wél om het defecte stuk HBB-gen weg te knippen en te vervangen door een correcte kopie. De gecorrigeerde stamcellen groeien vervolgens net zo efficiënt uit tot rode bloedcellen als een onbehandelde iPSC.

De auteurs tekenen er bij aan dat de kweektechniek behoorlijk zal moeten worden opgeschaald en verbeterd voordat je genoeg bloedcellen kunt kweken om een patiënt serieus te helpen. Ook moeten ze nog checken of de gemodificeerde cellen echt zo veilig zijn als ze er uit zien. Maar ze verwachten dat dat allemaal binnen afzienbare tijd in orde komt.

En als dít werkt, is het nog maar eht begin van de mogelijkheden. Niet alleen moet je ook andere erfelijke bloedafwijkingen kunnen genezen, maar er wordt zelfs al gedroomd over gemodificeerde cellen die resistent zijn tegen malaria-infecties zónder dat het ook meteen sikkelcellen zijn.

bron: Johns Hopkins Medicine