Voor het eerst is het gelukt menselijke norovirussen op kweek te zetten. Een laagje namaak-darmwand op stamcelbasis in het petrischaaltje is het geheim. Met een scheutje gal erbij, schrijven Mary Estes en collega’s van Baylor College of Medicine in Science.

Tot nu toe wilden die norovirussen alleen groeien in de darmen van levende mensen, die daardoor ernstig aan de diarree raken - vaak met hele cruiseschepen tegelijk. In proefdieren wil de menselijke variant niet groeien en in vitro kweken lukte tot nu toe ook niet, wat wetenschappelijk onderzoek naar deze virussen ernstig bemoeilijkte.

Estes bouwt nu voort op de kweektechnieken die de laatste jaren in Utrecht zijn ontwikkeld door de groep van Hans Clevers. Die kweekt stamcellen op tot ‘organoïden’, een soort mini-orgaantjes die in veel opzichten representatief zijn voor het orgaan waar je de stamcellen vandaan hebt. Het is al met meerdere organen gelukt, waaronder de dunne darm; de organoïden worden dan enteroïden genoemd.

En die enteroïden bevatten onder meer enterocyten, het enige type darmwandcel waarvan vast staat dat het norovirus er in groeit. Die enterocyten kun je los óók niet kweken.

Eerder wist Estes al rotavirussen te kweken op zulke enteroïden. Noroovirussen bleken iets moeilijker: sommige stammen groeiden er wel op, anderen niet. Voor die stammen blijkt er nog iets bij te moeten: gal, een product van de lever dat vetten oplost. Dat darmbacteriën gal nodig hebben om te groeien, was nog niet eerder ontdekt.

Overigens willen nog steeds niet alle norovirusstammen groeien op elke enteroïdencultuur. Dat kan kloppen, want mensen worden vaak ook maar van een paar stammen ziek. De onderzoekers hopen er nu eindelijk achter te komen waarom dat zo is.

bron: Baylor College of Medicine