De Nobelprijs voor natuurkunde gaat dit jaar naar Andre Geim en Konstantin Novoselov. Ze worden beloond voor hun pionierswerk op het gebied van grafeen oftewel ‘tweedimensionaal grafiet’, een van de grootste beloftes binnen de huidige materiaalwetenschappen.

Eerder dit jaar verscheen in C2W al een interview met Geim. Zie de website van auteur Bo Blanckenburg voor de tekst.

Beide winnaars zijn geboren in de voormalige Sovjet-Unie, en tegenwoordig werkzaam aan de University of Manchester in Engeland. Maar ze hebben ook een tijdlang aan de Radboud Universiteit in Nijmegen gewerkt. Begin dit jaar werd Geim daar opnieuw benoemd tot buitengewoon hoogleraar, en hij heeft nog steeds de Nederlandse nationaliteit.

In 2000 won Geim al een Ig Nobelprijs voor een mediageniek experiment met diamagnetisme, waarbij hij in het Nijmeegse magneetlab een kikker liet zweven. Dat hij voor grafeen ook een keer een echte Nobelprijs zou krijgen, hadden veel collega’s al verwacht. Alleen niet dat het al zo snel zou gebeuren: de publicatie in Science waar het allemaal om draaide, dateert nog maar van 22 oktober 2004.

Grafeen bestaat uit een enkele, platte laag van koolstofatomen, geordend in een zeshoekjespatroon. Dat zoiets bestond was al heel lang bekend, maar Geim en Novoselov waren de eersten die het in stabiele toestand in handen wisten te krijgen, en ook nog met een AFM-microscoop konden aantonen dát het was gelukt.

De manier waarop ze het voor elkaar kregen, door een simpel stukje plakband van een plak grafiet af te trekken, geldt nu al als een klassieker binnen de natuurkunde.

Sindsdien wordt wereldwijd in talloze labs intensief onderzoek naar grafeen gedaan. Het materiaal is mechanisch extreem sterk, een uitstekende elektrische geleider en bovendien transparant. Concrete toepassingen zijn nog niet op de markt, maar niemand twijfelt er aan dat die er wel zullen komen.

bron: Nobel Prize Foundation