De twee spiegelbeeldvormen van ibuprofen werken allebei pijnstillend, maar op sterk verschillende manieren. Eén van de twee weglaten zou flink kunnen schelen in de bijwerkingen, schrijven Lawrence Marnett en collega’s (Vanderbilt University) in het tijdschrift Nature Chemical Biology.

Momenteel worden ibuprofen en aanverwante ontstekingsremmers altijd verkocht als mengsel van de twee spiegelbeelden: de ‘linksdraaiende’ S-vorm en de rechtsdraaiende R-vorm. Het is erg lastig om slechts één van de twee te produceren of om ze achteraf van elkaar te scheiden. En tot nu toe werd aangenomen dat dat ook niet hoefde: alleen de S-vorm zou ontstekingsremmend werken, terwijl de R-vorm verder geen kwaad kon.

Dat blijkt dus iets ingewikkelder te liggen. Bekend was al dat die S-vorm ontstekingen remt door twee cyclo-oxygenase-enzymen te blokkeren: COX-1 en COX-2. Die enzymen dienen weer om de omzetting van arachidonzuur (een vetzuur) in prostaglandinen te katalyseren.

10 jaar geleden ontdekten Marnett en collega’s al dat COX-2 daarnaast ook endocannabinoïden uitschakelt, derivaten van arachidonzuur die in het lichaam werken als natuurlijke pijnstiller. Blokkering van COX-2 heeft dus ook op deze manier een pijnstillende werking. En naar nu blijkt, kunnen zowel de S- als de R-vorm van ibuprofen ditvoor elkaar krijgen. Proeven in vitro hebben aangetoond dat het in elk geval opgaat voor neuronen die via het ruggenmerg lopen.

De omzetting van arachidonzuur daarentegen, wordt inderdaad alleen door de S-vorm geremd.

Röntgenkristallografische metingen hebben inmiddels uitgewezen dat de R-versies van minstens twee ibuprofen-achtige stoffen (naproxen en flurbiprofen, om precies te zijn) zich inderdaad aan COX-2 kunnen binden. De interactie met het enzym lijkt echter net iets anders te zijn dan bij de S-versie, en dat zou het verschil in werking kunnen verklaren.

Het zoun dus toch nuttig kunnen zijn om pijnstillers op de markt te brengen die alleen de R-versie bevatten. Van de bijwerkingen van de inhibitie van het arachidonzuurmechanisme zou je dan immers geen last meer hebben terwijl de extra endocannabinoïden wellicht op hun eentje al voldoende zijn voor een pijnstillend effect.

Dierproeven zullen moeten uitwijzen of deze redenering klopt.

bron: Vanderbilt University