Aan een eiwit genaamd CTGF kun je de ziekte van Alzheimer in een zeer vroeg stadium zien aankomen. Wellicht vroeg genoeg om er iets aan te doen, claimen Erkki Ruoslahti en collega’s in Nature Communications.

Ze kwamen CTGF (voluit connective tissue growth factor, zie de afbeelding) op het spoor door een bibliotheek van cyclische peptides los te laten op de hersenen van muizen met en zonder alzheimer. Dat gebeurde via phage display screening, wat er op neerkomt dat je de genetische codes voor een groot aantal verschillende peptides inbouwt in bacterievirussen (bacteriofagen) die deze peptides vervolgens gaan aanmaken als onderdeel van hun eigen virusmantel.

Je injecteert die ‘fagenbibliotheek’ bij je muizen, en kijkt welke fagen het meeste blijven ‘plakken’ rond de hersenen van de exemplaren mét alzheimer maar niet bij gezonde muizen.

Vervolgens isoleer je de fagen die zijn blijven plakken en kijkt welk peptide er precies op hun mantel zat. En tot slot maak je dat peptide na zonder faag er aan, en zoekt uit aan welk muizen-eiwit het nu eigenlijk blijft plakken.

In dit geval kwam er een cyclisch peptide uit dat de naam DAG heeft meegekregen, en dat bestaat uit negen aminozuren in de volgorde CDAGRKQKC. En het eiwit waaraan dit hecht blijkt dus CTGF te zijn, wat niet helemaal een verrassing is omdat het al vaker met alzheimer is geassocieerd.

Volgens Ruoslahti, een Fin die al heel lang in de VS werkt, heeft het een paar voordelen. Ten eerste lijkt de concentratie van CTGF al in een heel vroeg stadium van de ziekte te gaan oplopen, lang voordat je de bekendere symptomen zoals amyloïdeplaques gaat zien. En belangrijk is ook dat het opduikt in endotheelcellen die de wanden van de bloedvaten in de hersenen vormen, wat betekent dat DAG niet door de bloed/hersenbarrière hoeft om CTGF te detecteren.

Ruoslahti moet nog wel een imagingtechniek verzinnen die de combinatie van DAG en CTGF in de hersenen zichtbaar maakt zonder dat je die hersenen daarvoor hoeft open te snijden, dus bijvoorbeeld via een PET- of MRI-scan, Maar dat moet wel te doen zijn.

Ook is nog totaal onduidelijk wat CTGF nu eigenlijk met alzheimer te maken heeft. Als Ruoslahti en collega’s heel erg veel geluk hebben, is het een dermate belangrijke factor dat je alzheimer niet alleen kunt aantonen met DAG maar het er ook mee kunt bestrijden.

Een start-up genaamd AivoCode moet het uiteindelijk gaan commercialiseren.

bron: Sanford-Burnham Prebys Medical Discovery Institute