Van onderzoeker naar manager. Rick Harwig begon in 1978 bij Philips en is inmiddels ceo van Philips Research wereldwijd. Zijn geheim van goed leiderschap? ‘Vooral luisteren van tijd tot tijd.’

Rick Harwig, al twee jaar ceo van Philips Research, was oorspronkelijk niet van plan manager te worden. Harwig (56) kwam bij Philips om onderzoek te doen en rolde min of meer het management in. Maar: “Management ligt niet zo heel erg ver bij research vandaan. De industrie, economie en samenleving veranderen zo snel dat als je in deze baan wilt opereren, je gewoon onderzoek moet doen naar hoe alles functioneert. Voor mij is dat een soort research. En ik publiceer in de vorm van lezingen.” Want Harwig wil de technologie terugbrengen in de samenleving. Technologie die voor veel mensen ongelooflijk ingewikkeld is geworden en op de middelbare school wordt genegeerd. “Wat wij eraan doen is een visie ontwikkelen op hoe de technologie in de achtergrond verdwijnt en welke veranderingen dat teweegbrengt. Wij trekken eropuit om uit te leggen, aan ministers maar ook aan schoolkinderen, wat wij aan het doen zijn. En dat helpt. We brengen de technologie terug in het dagelijkse leven en laten zien dat we na de watermolens ook andere grote technologieën hebben gehad.”

Philips geeft jaarlijks meer dan 2,5 miljard euro uit aan R&D. En dat werpt zijn vruchten af; Nederland alleen al telt 7500 R&D mensen, neemt een vierde plaats in op de Europese wetenschappelijke citatenranglijst (voor alle universiteiten) en, niet te vergeten, levert een stroom aan innovaties. Jaarlijks zijn er tegen de drieduizend patentaanvragen, waarvan de helft uit Nederland. Want, de nutfactor staat voorop. “Wij kijken naar de toepassing van technologie; wat doen mensen er thuis mee? Dat wordt enorm onderschat in de universitaire wereld. Als je geen idee hebt wat mensen ermee doen, dan weet je ook niet wat voor producten je met technologie moet maken.” Philips wil zo veel mogelijk onderzoekers centraal bij elkaar brengen en doet dit op de High Tech Campus waar, als deze klaar is, achtduizend mensen moeten werken.

 

Waar wordt naar gekeken bij het aannemen van onderzoekers?

“Bij R&D gaan wij in onze werving uit van gepromoveerden. Daarbij zoeken wij naar mensen die hun vak echt heel goed kennen, maar ook geïnteresseerd zijn in de rest. Alleen maar breed zijn valt niet zo goed binnen research. Verder letten wij erop of mensen de energie hebben om het verschil te maken, ergens voor te gaan en te staan voor hun eigen zaak. Mensen die niet onmiddellijk ophouden als ze enige tegenwind ontmoeten, want je ziet dat die mensen het verst komen en altijd weer creatieve oplossingen weten te verzinnen voor problemen. Ondernemerschap staat voorop. Heb je tijdens je studie een klein bedrijfje gehad, dan wordt dat zeer gewaardeerd, of het nou succesvol was of niet.”

 

Wat zijn de mogelijkheden bij Philips R&D?

“Philips kent vijf verschillende divisies waar je als scheikundige aan de slag kunt, al zul je bij halfgeleiders, licht en domestic appliances meer chemici tegenkomen dan bij consumentenelektronica. Wij hebben een breed onderzoeksveld, waarbij je in een dynamische businessomgeving in multidisciplinaire teams werkt aan nieuwe producten en technologieën. Heel anders dan op de universiteit waar in monodisciplinaire teams lange tijd onder een hoogleraar in een stabiele omgeving aan één onderwerp wordt gewerkt. Bij ons zie je sneller resultaten en kun je jezelf verbreden.”

 

Waar kun je allemaal terechtkomen?

“Er is niet echt een standaardloopbaan. Wat wel opvalt, is dat 85 procent van de onderzoekers zich toch echt in andere richtingen ontwikkelt dan puur wetenschappelijk onderzoek. Oorspronkelijk komen mensen voor de chemie, maar later komen ze erachter dat er daarnaast heel veel andere vakken zijn die leuk zijn om te doen en dat ook mensen interessant zijn om mee te werken. Zo heb ik onderzoekers naar personeelszaken zien verdwijnen. Maar ook marketing en public relations staan voor onderzoekers open. Veel mensen komen uiteindelijk in het management terecht, want er is heel veel organisatie te doen.”

 

Hoe pik je de managers eruit?

“Elk jaar worden management development-rondes gehouden, waarbij we opvolgers zoeken voor de staande organisatie. Maar eigenlijk komen die mensen vanzelf bovendrijven. Je ziet mensen zich breed opstellen, die zijn in staat programma’s op te tillen en grootschaliger aan te pakken. Die worden projectleider en groeien vervolgens door naar programmamanager. Er is altijd wel een technische component aan het werk en wij vinden dan ook dat onze programmamanagers bekend moeten zijn met de werkvloer. Minstens de helft van de executivelaag in research heeft ervaring in de divisie.”

 

 

 

Zijn er weleens problemen om goede onderzoekers te vinden?

“Nederland heeft een gebrek aan bèta’s, waaronder chemici, maar Philips Research heeft een goede naam. Mensen melden zich in drommen aan de poort om hier te werken. Sowieso nemen wij de helft van onze mensen uit het buitenland aan. Nederland is een prima wetenschapsland en mensen hebben een goede opleiding met in het algemeen een vrijzinnige onderzoeksachtergrond en daar hechten wij aan. Maar mocht er uiteindelijk een betere Chinese dame aankomen dan een Nederlandse meneer, dan nemen we toch die Chinese dame aan.”

 

Hoe kan zo’n Nederlandse meneer nog opboksen tegen zo’n Chinese dame?

“Door een tijdje in Azië te gaan werken, bijvoorbeeld door er zes weken stage te lopen. Er zijn gelukkig veel universiteiten die studiereizen organiseren naar Azië. Dat maakt voor ons een groot verschil, als mensen gewoon gezien hebben hoe het daar is. Voor een hoop mensen zijn China en India sterk onderontwikkelde landen met een landbouwachtergrond. Als je gaat kijken in Sjanghai ben je daar gauw van genezen. China loopt in veel opzichten voor op Nederland. Zo is de RFID-chip in China al helemaal ingeburgerd en hebben wij er ruim 500 miljoen exemplaren verkocht, terwijl Nederland er net aan gewend raakt. Nederland loopt achter in applicaties en is in veel opzichten weer een ontwikkelingsland. Maar dat maakt Nederland ook weer interessant, omdat er nieuwe ontwikkelingen ontstaan.”

 

In hoeverre is China een bedreiging voor de westerse wereld?

“Je kunt het land ook zien als een kans. Er is een gigantische markt, die op landniveau gemiddeld met acht procent per jaar groeit. Waarom stort Nederland zich eigenlijk niet massaal op China als afzetmarkt? De mensen zijn goedkoper, even goed en ook vaak in het westen opgeleid. Dat kun je als een bedreiging ervaren en in je schulp kruipen, maar dat lijkt mij een buitengewoon onverstandige reactie. De verstandige manier is om naar de markt te kijken en erop in te spelen. Philips is een van de weinige internationals die gekozen heeft voor een evenwichtige verdeling van de omzet over de regio’s Azië, Europa en Amerika. Technologie hoeft uiteraard op wereldniveau maar één keer te worden uitgevonden, maar de toepassingen worden bepaald door de maatschappij waarin je leeft. In Azië is dat heel anders dan in Nederland, dus gericht toepassingsonderzoek doe je dan in China. Er is geen hoop dat je dat vanuit Nederland kunt doen.”

 

Wat heb je in jouw tijd als ceo, en daarvoor als directeur van het Natlab, allemaal kunnen veranderen?

“Philips is veel minder gesloten dan in het verleden, wij werken meer samen met partners. Daar gaan we heel ver in, veel verder dan alle andere industriële onderzoekslabs. Het voormalige Natlab is weg en daarvoor in de plaats staat de High Tech Campus Eindhoven. Hier willen we een omgeving creëren waar wetenschappers van verschillende bedrijven en universiteiten samenwerken aan nieuwe vindingen. We zijn ondernemender geworden, zelfstandiger en opener. Er is veel meer uitwisseling van kennis onderling. Na jarenlange gescheiden labs gehad te hebben zijn we nu tot één laboratorium in Europa gekomen. Dat is ingewikkeld, maar het krijgt wel vorm.”

 

Waar haal je in je werk de grootste voldoening uit?

“Werken met mensen van heel diverse pluimage, zowel qua disciplines als qua nationaliteiten. En de resultaten die je boekt. Westerse bedrijven leveren maar aan tien procent van de wereldbevolking, dat betekent dat je negentig procent van de markt laat liggen en die mensen niet helpt hun leven te verbeteren. Wij hebben producten die dat mogelijk maken en we vinden het onze plicht om uit te vinden hoe je die aan de mensen kunt leveren. Zo koken 3,5 miljard mensen op hout, en heel veel mensen overlijden daaraan. Het is eigenlijk heel eenvoudig, als je technisch inzicht hebt, om daar wat aan te doen. Zo hebben wij een oventje ontwikkeld dat de gevaren van op hout koken minimaliseert en het rendement doet toenemen. Zo’n oventje kun je betaalbaar maken door middel van microkredieten.”

 

Wat is het geheim van goed leiderschap?

“Altijd jezelf blijven, meedoen, leren, proberen een visie te formuleren, die vervolgens toetsen aan wat andere mensen vinden en bereid zijn om de pijn te lijden als ze het er helemaal niet mee eens zijn. Je visie dan durven aan te passen en mensen daarvoor te enthousiasmeren, maar vooral: luisteren van tijd tot tijd.”

 

**kader***

Feitelijk

Cv Rick Harwig

- Sinds januari 2004 ceo van Philips Research wereldwijd

- Sinds 2000 hoofd management van Research Eindhoven (Natlab) op de High Tech Campus

- Sinds 1997 hoofd van de onderzoekssector Access and Interaction Systems

- Van 1991 tot 1997 directeur voorontwikkeling bij Consumer Electronics

- Van 1984 tot 1990 afdelingshoofd en manager bij Philips Research en Halfgeleiders

- Sinds 1978 werkzaam bij Philips Research, begonnen bij Research aan halfgeleideronderzoek.

- In 1977 promotie in Utrecht op onderzoek aan materialen met snelle ionengeleiding voor brandstofcellen

- In 1973 afronding studie scheikunde in Utrecht in anorganische chemie en molecuul spectroscopie (cum laude)