Arseenvergiftiging lijkt steeds onwaarschijnlijker

De haren van Napoleon Bonaparte bevatten bij zijn dood in 1821 niet meer arseen dan normaal. Het verhaal dat de ex-keizer werd vergiftigd zal dus wel niet waar zijn, zo concluderen onderzoekers van het Instituto Nazionale di Fisica Nucleare in Il Nuovo Saggiatore, het tijdschrift van de Italiaanse natuurkundige vereniging.

De Italiaanse resultaten lijken de conclusie te bevestigen die Amerikaanse, Zwitserse en Canadese onderzoekers een jaar geleden al trokken. Zij vergeleken het autopsieverslag uit 1821 met moderne beelden van maagaandoeningen en concludeerden dat de beschrijving overeenkwam met maagkanker in een vergevorderd stadium, met een prognose die zelfs anno 2008 uiterst somber zou zijn geweest.

Napoleon stierf op het eilandje St. Helena, waar hij na zijn nederlaag bij Waterloo door de Britten naartoe was verbannen. In 1961 werd in een restje hoofdhaar een verhoogde arseenconcentratie gevonden. Sindsdien gonst het van de geruchten dat de ex-keizer preventief is omgelegd.

De Italianen hebben nu die haren op arsenicum getest via neutronenactiveringsanalyse. Hierbij wordt een monster korte tijd in een nucleaire reactor gezet, in dit geval bij de universiteit van Pavia. Stabiele isotopen van aanwezige sporenelementen, zoals arseen, worden hierbij omgezet in radio-actieve isotopen. Spectrometrische analyse van de gammastraling, die deze isotopen vervolgens afgeven, wijst uit welke elementen aanwezig zijn en in welke hoeveelheid. De radio-activiteit is tijdelijk, en de techniek mag daarom worden beschouwd als niet-destructief.

UIt de analyse blijkt dat Napoleons haren 10 ppm arseen bevatten, 100 keer zo veel als de gemiddelde haar anno 2008. Maar hetzelfde blijkt te gelden voor haren van Napoleon toen hij nog een jongetje was, voor haren uit 1814 van zijn ex-vrouw Joséphine de Beauharnais, en voor haren van zoon Napoleon II uit 1812 en 1826.

Kennelijk kregen mensen 200 jaar geleden gewoon veel meer arseen binnen dan tegenwoordig, ook als ze niet vergiftigd werden, zo denken de Italianen. Waar al dat arseen dan vandaan kwam, is een interessante vraag.

bron: Instituto Nazionale di Fisica Nucleare