DSM ontwikkelt een goedkoop medicijn tegen malaria, Shell stimuleert kleine bedrijvigheid in Afrika en Heineken behandelt werknemers en hun familieleden die door aids zijn getroffen. Wat zijn hun beweegredenen?

Duizend Roemeense werkpaarden die gratis worden ingeënt en ontwormd. Leerhulp voor achterstandsjongeren in de VS. Ernstig verbrande olifanten in Zuid-Afrika die weken achtereen medische hulp krijgen. Hulp in een Chinees weeshuis voor gehandicapte kinderen.

Het klinkt als het ‘to-do’lijstje van een internationale hulporganisatie, maar de drijvende kracht is chemiegigant Akzo Nobel. Het Akzo Nobel Community Program moedigt medewerkers aan een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Er is tot nu toe tien miljoen euro beschikbaar gesteld om de doelen te steunen. Het zijn dan ook employees van Akzo Nobel die paarden inenten, lesgeven, olifanten verplegen of wezen voeren.

Ook DSM doet een beroep op haar werknemers. Die kunnen goede ideeën insturen waarmee de lokale gemeenschap te helpen is. Van de honderden voorstellen zijn er zo’n tachtig uitgevoerd. Zo zijn tweedehandsfietsen verscheept naar Afrika en Zuid-Amerika, adopteerden lokale vestigingen Amerikaanse achterstandsscholen en adviseerden ervaren managers bedrijven in de derde wereld.

“Vaak willen bedrijven hun imago verbeteren. Klanten of aandeelhouders kunnen druk uitoefenen om duurzamer te ondernemen, en daarnaast zal een duurzaam beleid waarschijnlijk op de lange termijn winst opleveren. Maar eigenlijk maakt het ons weinig uit waarom bedrijven deze initiatieven ondernemen”, verwoordt Marlies Filbri van Oxfam Novib. “Zolang de initiatieven maar goed zijn.”

Afzetmarkt

Veel multinationals zien de derde wereld steeds meer als een groeiende afzetmarkt, al hebben de mensen nog geen procent van de consumenten in de westerse wereld. Maar honderd mensen met 1 dollar bezitten evenveel geld als 1 persoon met honderd dollar. Bedrijven die zich op de onderkant van de piramide richten zijn bijvoorbeeld Unilever en Tetra Pak. De verpakkingengigant heeft in Tanzania de melkindustrie nieuw leven ingeblazen en creëert hiermee niet alleen werkgelegenheid voor de lokale bevolking, maar tevens een afzetmarkt voor zichzelf.

Unilever heeft in India Project Shakti opgezet, dat arme plattelandsvrouwen inzet om producten van de multinational te verkopen. Het levensmiddelenconcern bereikt zo de miljoenen mogelijke klanten in afgelegen dorpjes zonder dat daar hoge kosten aan verbonden zijn. In 2005 verdienden twintigduizend vrouwen door het project hun inkomen en wist Unilever in India haar klantenbestand met 85 miljoen mensen te vergroten.

Effect

Filbri gelooft niet dat bedrijven het gras voor de voeten van ontwikkelingsorganisaties als Novib wegmaaien. “Juist samen kunnen we veel bereiken. Zij hebben de commerciële kennis en het geld, wij brengen de expertise in.” Novib werkt dan ook samen met verschillende multinationals. Het effect van alle initiatieven is nog niet echt duidelijk. Filbri: “Het is een belangrijke trend van de laatste paar jaar, maar op zo’n korte termijn valt er nog weinig te meten. Het zal ongetwijfeld effect sorteren. Multinationals zijn machtig en kunnen daardoor een enorme invloed hebben op hun omgeving.” Ook in Nederland ziet Filbri dat steeds meer bedrijven stappen ondernemen naar duurzaam ondernemen. “De implementatie van veel initiatieven moet echter nog komen. Hoe makkelijk dit gaat, zal effect hebben op de toekomstige bereidwilligheid.”

Milieudefensie meent dat bedrijven vaak goede sier proberen te maken met de initiatieven, maar ondertussen een inconsistent beleid voeren. Voorlichter Anne van Schaik: “Wij vinden dat deze bedrijven eerst dezelfde regels in het buitenland moeten hanteren als ze in Nederland aanhouden. Begin dan pas met mooie acties.”|