Geïnduceerde pluripotente stamcellen kunnen immuunreacties oproepen bij de muis uit wiens celmateriaal ze zijn gemaakt. Als het bij mensen ook zo werkt dan heeft de stamceltherapie een groot probleem, zo blijkt uit een publicatie op de website van Nature.

Het kàn natuurlijk toeval zijn dat deze doodklap uitgerekend op vrijdag de 13e online wordt gezet.

Tot nu toe werd juist aangenomen dat het grote voordeel van die geïnduceerde cellen (afgekort iPSC’s) is dat ze per definitie géén immuunrespons opwekken. Het idee is immers dat je cellen van een bepaalde patiënt herprogrammeert tot stamcel, en ze vervolgens aan diezelfde patiënt teruggeeft. Het immuunsysteem zou de cellen dan nog steeds als ‘eigen materiaal’ moeten herkennen. Dit in tegenstelling tot stamcellen die je uit een ‘vreemd’ embryo wint.

In hun publicatie wijzen Yang Xu en collega’s (University of California, San Diego) er echter op dat niemand ooit goed heeft onderzocht of dit verhaal wel klopt.

Ze hebben de proef op de som genomen met zogeheten B6-labmuizen, die dankzij langdurige inteelt nauwelijks meer genetische variatie vertonen. Win je stamcellen uit een B6-embryo en injecteer je die bij een andere B6-muis, dan laat het immuunsysteem die cellen met rust. Je kunt dat zien doordat die cellen dan zichzelf gaan delen en een soort tumoren (teratomen) vormen. Injecteer je stamcellen uit een ander type muis, dan worden die wél meteen afgestoten en zie je die teratomen niet ontstaan.

En win je fibroblasten uit een B6-muis, herprogrammeer je die tot iPSC’s en injecteer je die weer bij een B6-muis, dan zie je in veel gevallen óók afstotingsreacties. En dat was dus de bedoeling niet.

Of het fout gaat, ligt onder meer aan de methode die je voor het herprogrammeren gebruikt. Gebruik je daarvoor een retrovirus, dan slaat het immuunsysteem vrijwel altijd alarm. Een alternatieve ‘episomale’ methode levert stamcellen op die zelf niet worden afgestoten - maar de resulterende teratomen worden soms wèl door het immuunsysteem aangepakt.

Xu denkt ook te weten hoe het komt, namelijk door afwijkingen in de genetische expressie van de iPSC’s en de cellen die er uit voortkomen.

Hij schrijft stamceltherapie met iPSC’s nog niet definitief af, maar raadt wel met klem aan om de immunogeniciteit eerst terdege te controleren voordat je jezelf aan een klinische test waagt.

bron: Nature