Dat mensen spontaan in brand kunnen vliegen, heeft te maken met ketose oftewel vetzuurmetabolisme. Daarbij wasem je aceton uit dat in combinatie met luchtzuurstof en een vonkje maar al te gemakkelijk ontbrandt, beweert de Britse tv-bioloog Brian Ford in het tijdschrift The Microscope.

Het is de eerste verklaring voor het fenomeen die chemisch een beetje plausibel klinkt, dat moet je hem nageven.

De meeste mensen denken dat spontane zelfontbranding een fabeltje is,maar in werkelijkheid zijn er tientallen goed gedocumenteerde gevallen van bekend. Daaruit blijkt dat het vuur meestal niet al te heftig is: de onderbenen van het slachtoffer blijven vaak intact, en de schade aan hun directe omgeving is meestal ook gering. En volgns ooggetuigen zijn de vlammen blauw van kleur.

Vaak zijn de slachtoffers dronken, en het vuur is in het verleden dan ook vaak toegeschreven aan hun ethanolgehalte. Maar dat is door de Duitse chemicus Justus von Liebig al in 1851 weerlegd. Hij toonde aan dat anatomische preparaten die een tijdje in 70 procent ethanol zijn bewaard, daarna nog steeds niet willen branden. Hij deed zelfs proeven met ratten waar hij grote hoeveelheden ethanol in spoot, en die ontbrandden óók niet. Trouwens, er vliegen ook mensen in brand die volkomen nuchter zijn.

Daarna zijn alle mogelijke oorzaken geopperd waarvan de ene nog idioter was dan de andere, variërend van op hol geslagen mitochondriën tot klopgeesten.

Volgens Ford is het heel simpel. Als het menselijk lichaam tekort heeft aan glucose, vult het de energiebehoefte op natuurlijke wijze aan door vetzuren te gaan afbreken. Daarbij worden ketonen gevormd, waaronder aceton. Deze zogeheten ketose kan inderdaad te maken hebben met drankgebruik. Maar ook met diabetes, een koolhydraatarm dieet of zelfs overmatige inspanning.

Die aceton kun je uitstekend aan de adem ruiken, en het is uiterst brandbaar. Een vonkje, veroorzaakt door statische oplading van synthetische vezels in je kleding, zou het al aan kunnen steken. Inderdaad geeft aceton een blauwe vlam. En de slachtoffers uit de literatuur waren lang niet allemaal alcoholist, maar ze schijnen zich wèl allemaal enigszins onwel te hebben gevoeld vlak voordat ze in brand vlogen.

Ford heeft het uitgeprobeerd met een pop gemaakt van restjes varken, die hij 5 dagen marineerde in aceton en vervolgens in een houten stoeltje zette. Aansteker er bij en woef! De warmte-ontwikkeling bleek voldoende om het varkensvet te laten smelten, en eveneens te laten branden. Het hele plaatjekwam aardig overeen met de literatuurgegevens.

Of de door ketose vrijkomende hoeveelheid aceton inderdaad voldoende is om dit effect op te leveren, en of er wellicht nog meer reacties in het spel zijn, moet nog worden uitgezocht. Maar Ford raadt mensen die last hebben van ketose nu al aan om geen kunstvezels te dragen, en het roken op te geven.

bron: New Scientist