Sleutelen aan menselijke genen is technisch zo makkelijk geworden dat je het niet meer kunt tegenhouden als je dat al zou willen. Dus kunnen we beter zorgen dat het op een nette manier gebeurt, valt op te maken uit commentaren van Berkeley-gentechtopper Jennifer Doudna en haar Harvard-collega George Church in het komende nummer van Nature. Vanwege een Amerikaans-Brits-Chinese top over de materie, die deze week plaatshad in Washington DC, zijn ze alvast online gezet.

Het gaat hier specifiek over ‘germline editing’, wat wil zeggen dat je ei- of zaadcellen modificeert zodat die modificaties later ook worden doorgegeven aan de nakomelingen. Wat er tot nu toe is uitgeprobeerd op het gebied van gentherapie ging nog niet zo ver. Technisch had het volgens Church waarschijnlijk best gekund om gericht ‘iets’ met eicellen en/of zaadcellen te doen, en dat had nog gemogen ook want de meeste landen hebben nooit de moeite genomen om het formeel te verbieden. Maar niemand lijkt het te hebben aangedurfd. Waar Church bij aantekent dat het per ongeluk best wel eens kan zijn gebeurd als neveneffect van gentherapie die op een heel ander orgaan was gericht.

Dat de discussie nu ineens in alle hevigheid oplaait is vooral te danken aan de CRISPR/Cas9-editingtechniek. Die is zó veel beter en gemakkelijker in het gebruik dan zijn voorgangers dat elke idioot er mee zou moeten kunnen omgaan… dus nu wordt het eng.

Doudna en Church zijn het er over eens dat een volledig verbod ongewenst is omdat dat het onderzoek naar toekomstige therapieën in de weg zou zitten. Bovendien hou je het nu toch niet meer tegen.

Vervolgens lopen hun standpunten echter uit elkaar. Om de schade zo veel mogelijk te beperken stelt Doudna een vijfstappenplan voor dat via veiligheidscriteria, regelgeving en betere communicatie moet garanderen dat er geen onverantwoorde ezxperimenten worden gedaan.

Volgens haar is de tijd sowieso nog niet rijp voor genetisch gemodificeerde mensen. Enerzijds omdat de samenleving er nog niet mee kan omgaan, anderzijds omdat we nog veel te weinig weten van het menselijke genoom om er veilig de schaar in te zetten.

Church is een stuk radicaler. Die stelt min of meer dat het met discussies over genetische modificatie elke keer het zelfde liedje is. Volgens hem knipt CRISPR/Cas9 zó specifiek dat de kans vrijwel verwaarloosbaar dat je er het risico op - bijvoorbeeld - kanker mee verhoogt door onbedoeld iets extra’s te verknippen. En die kans wordt alleen maar kleiner wanneer je maar één (bevruchte ei-)cel hoeft te verknippen, in plaats dat je op volwassenen een gentherapie loslaat met miljarden afzonderlijk verknipte cellen.

Ook, zo vervolgt Church, is modificatie de beste methode om mensen, die met een erfelijke aandoening zijn belast, aan gezonde nakomelingen te helpen.

Volgens hem moet je, kortom, innovatie aanmoedigen en er op vertrouwen dat de huidige regelgeving voor klinische proeven garandeert dat ook deze vorm van geneeskunde op een verantwoorde manier tot ontwikkeling komt.

Inmiddels is de conferentie afgelopen. Uitkomst: een totaal verbod op onderzoek naar het editen van mensen gaat te ver, maar daadwerkelijk baby’s kweken uit gemodificeerde eicellen is onverantwoordelijk zolang er nog zo veel vragen zijn die wachten op antwoord.

bron: Nature