Voor het eerst is het écht gelukt om menselijke embryonale stamcellen te maken met behulp van kloontechnieken. Ze gedragen zich volkomen normaal, zo wordt gemeld in het tijdschrift Cell.

Het zou kunnen betekenen dat je geen menselijke embryo’s meer van hun stamcellen hoeft te ontdoen, alleen menselijke donoren van hun eicellen. Dat laatste is ethisch een stuk minder omstreden, zolang het tenminste vrijwillig gebeurt.

Bovendien kun je met deze techniek stamcellen maken met DNA van de patiënt voor wie je ze wilt gebruiken. Dát kon tot nu toe alleen door herprogrammering van volwassen cellen, een proces waarvan de risico’s nog steeds niet helemaal duidelijk zijn. Dat herprogrammeren heeft de bedenkers vorig jaar een Nobelprijs opgeleverd. Is de kloontechniek echt een blijvertje, dan kunnen de auteurs van het Cell-artikel waarschijnlijk ook een retourtje Stockholm tegemoet zien.

De door hen gebruikte techniek heet ‘somatic cell nuclear transfer’, afgekort SCNT. Het komt er op neer dat je de kern uit een eicel haalt en hem vervangt door de kern uit een volwassen cel van de donor. Zo krijg je dus een verse cel die het kern-DNA van die donor bevat.

Bij sommige zoogdieren gaat dat al jarenlang heel aardig, zie het roemruchte kloonschaap Dolly. Maar bij mensen wilde het tot nu toe niet lukken. De enige die ooit beweerde dat hij het kon, de Koreaan Hwang Woo-suk, bleek achteraf de boel te hebben belazerd.

Onderzoekers van Oregon Health & Science University denken nu te weten hoe het wél moet. Heel belangrijk is hoe je de eierstokken van je donoren stimuleert: hoe meer eicellen je tegelijk weet te oogsten, hoe slechter de kwaliteit. Bovendien blijkt het nuttig om de hormoonproductie in de hypofyse op een bepaalde manier te onderdrukken. Er wordt bij aangetekend dat de kans van slagen van de kloonprocedure heel sterk lijkt af te hangen van de genen van deeiceldonor: je ziet heel duidelijk dat er ‘goede’ en ‘slechte’ donoren zijn.

Vervolgens moet je een paar technische trucjes uithalen, zoals toediening van geinactiveerd Sendai-virus dat de vermeniging van het celmaterial bevordert, een elektrisch schokje om de deling weer op gang te brengen, en een vleugje caffeïne om te voorkomen dat de stamcellen zich alsnog gaan specialiseren en een embryo gaan vormen in plaats van de stabiele cellijn die je hebben moet.

Kortom: na uitgebreide proeven met primaten zijn ze er uiteindelijk in geslaagd om minstens 6 stabiele menselijke stamcellijnen te kweken. Zo stabiel dat je er een cel uit kunt halen om er verder mee te kweken in een ander petrischaaltje. Het aantal eicellen dat je moet bewerken om één succesvolle cellijn in handen te krijgen, valt daarbij alleszins mee - dat wil zeggen, bij een ‘goede’ donor.

Of de SCNT-techniek het uiteindelijk gaat winnen van herprogrammeren, blijft afwachten. Maar het zou heel goed kunnen.

bron: news@nature, Cell