Een vaginale gel met liposomen kan vrouwen beschermen tegen het hiv-virus. En er hoeft niet eens een geneesmiddel in die liposomen te zitten, schrijft Daniel Kohane (Children’s Hospital Boston) in het tijdschrift Biomaterials.

Zulke liposomen zijn holle bolletjes met een wand die ontstaat door zelfassemblage van gemodificeerde vetmoleculen (fosfolipiden). De constructie lijkt sprekend op die van een natuurlijk celmembraan. Er worden al veel langer proeven mee gedaan, vooral met het idee om er geneesmiddelen in te verpakken die dan in het lichaam langzaam vrij moeten komen.

Kohane was ook zoiets van plan. Hij wilde de liposomen bovendien uitrusten met functionele groepen die zich specifiek aan hiv-virussen zouden binden. Maar tot zijn eigen stomme verbazing blijken zulke verfijningen nergens voor nodig. Sommige kale liposomen binden zich zò al prima aan hiv, en die binding blijkt al voldoende om het virus onschadelijk te maken.

De enige verklaring die Kohane kan verzinnen, is dat hiv zich simpelweg klemvast hecht aan het eerste celmembraan-achtige oppervlak dat het tegenkomt, en dat het zich door een liposoom eenvoudig laat foppen.

In Boston hebben ze inmiddels liposomen gemaakt van allerlei natuurlijke en synthetische lipiden, en die in vitro uitgeprobeerd op een celcultuur. Verschillende varianten bleken effectief; een combinatie van cardiolipinen uit het hart en iets synthetisch levert tot nu toe de beste resultaten op.

De betere liposomen zijn ook al uitgeprobeerd op vrouwtjesmuizen. In de vagina lijken ze niet of nauwelijks ontstekingen te veroorzaken, wat goed nieuws is omdat zo’n ontsteking de kans op hiv-overdracht zou kunnen verhogen. Ook blijken de liposomen zelf niet verder in de muis door te dringen; ze blijven in de vagina achter of worden uitgescheiden.

Het idee is nu om toe te werken naar een vaginale gel, die door vrouwen kan worden gebruikt als bescherming tegen kerels die het zo nodig zonder condoom willen doen. Vooral in sommige delen van Afrika is daar grote behoefte aan.

Met zulke gels wordt al jaren geëxperimenteerd, zonder al te veel succes. Maar wellicht lukt het wèl met de liposomen, die een heel stuk goedkoper zijn dan de ingrediënten die men tot nu toe in de gel stopte. Bovendien blijven ze veel langer goed.

bron: Children’s Hospital Boston