In het scenario ‘WK Schoonzwemmen’ staat alles in dienst van het collectief, inclusief de wetenschap.

Rust, reinheid, regelmaat. Dat kenmerkt de nijvere mieren, die Nederland anno 2030 bewonen. Iedere burger heeft een bepaalde functie in het collectief, er is veel sociale controle en afwijkend gedrag wordt slechts beperkt getolereerd. Maar dat is precies wat de meerderheid wil. ‘Kwaliteit van het leven’ is het belangrijkste maatschappelijke streven in de toekomst die WK Schoon­zwemmen heet. En om elk misverstand te voorkomen is het begrip ‘kwaliteit’ vastgelegd in de Levenswet, een kaderwet die een basisniveau van kwaliteit van leven garandeert en alle burgers rechten geeft zolang ze zich aan hun plichten houden. Het belangrijkste bestuursorgaan is het Dutch Forum (DF), waarin burgers worden verkozen op grond van hun maatschappelijke verdiensten.

In dit land wordt wetenschap gezien als de motor van de maatschappij. De Universiteit Nederland, waarin de oude universiteiten 25 jaar eerder zijn opgegaan, genereert een stroom aan nieuwe kennis. Bedrijven zoeken systematisch naar mogelijke wetenschappelijke doorbraken die zij verder kunnen ontwikkelen. Doordat de bescherming van intellectueel eigendom goed is georganiseerd en er ook duidelijke afspraken zijn gemaakt met de bedrijven, vloeien op deze manier veel inkomsten terug in de staatskas, waarmee verder nieuw onderzoek kan worden betaald.

Wimby.

Het vak scheikunde bestaat niet meer. De chemie is echter niet verdwenen. Samen met wis- en natuurkunde is chemie ondergebracht in het vak molecuul- en proceswetenschappen. Onder­zoek binnen dit gebied bestrijkt alle elementaire disciplines. Vanwege de brede oriëntatie van dit vak kan het zich verheugen op een grote belangstelling van andere wetenschappen. Ook de burger heeft dit vakgebied leren waarderen, dankzij de zichtbare verbeteringen in het dagelijks leven die het gebracht heeft.

De chemische industrie heeft zich in de laatste dertig jaar volledig getransformeerd. Steeds strengere milieueisen hebben de bulkchemie doen verdwijnen, met het gunstige neveneffect dat de negatieve associaties met chemie ook meteen de wereld uit waren. Daarvoor in de plaats zijn kleinschalige, biologische WIMBY-minifabrieken gekomen (Welcome In My Back Yard, zie C2W nummer 5) die dicht bij de markt staan en producten ontwikkelen waar lokaal behoefte aan is.

Thema’s

In 2030 bepaalt de overheid de thema’s, waarin de wetenschap wordt ingedeeld en ingevuld. Ze worden gekozen naar aanleiding van debatten in het DF over wat ‘kwaliteit van het leven’ inhoudt. Het streven is niet om direct output op te leveren, maar vooral om kennis te ontwikkelen die belangrijk kan zijn op de lange termijn. Dat heeft ook zijn weerslag op de molecuul- en proceswetenschappen. Er is veel ruimte voor onderzoek, maar het moet wel binnen de vastgestelde thema’s passen.

Een typisch thema betreft grondstoffen voor productie en energieopwekking. Daarbij gaat het allang niet meer om de ‘duurzaamheid’, die in 2003 in de mode was. In 2030 wordt gesproken over het vermijden van blijvende aantasting van de kwaliteit van het leven van de wereld en haar bewoners nu en in de toekomst. Nieuwe energiebronnen mogen geen toename van CO₂-uitstoot tot gevolg hebben en het landschap niet aantasten. Waterstof, zonne-energie en energie uit biomassa zijn dan ook tot grote bloei gekomen, maar er wordt ook niet meer zo sceptisch tegen kernenergie aangekeken. Het verbruik van olie als energiebron is in principe verboden; olie wordt nu gebruikt als grondstof voor duurzame materialen en medicijnen. Het adagium is: gebruiken mag, hergebruiken moet en afdanken is verboden.

Studiefanaten

Het aantal Nederlanders dat gaat studeren is ruim twee keer zo hoog als in 2006. Maar liefst 45 procent van de eerstejaars kiest voor molecuul- en proceswetenschappen, dankzij het positieve imago van het vak.

De tijd van de feestende student is voorbij. Studenten zijn gepassioneerd met hun vak bezig en hebben het gevoel dat ze iets bijdragen aan het collectieve belang. Ze zijn bereid hun studiegeld bij de overheid te lenen. De overheid komt studenten tegemoet door renteloze leningen te verschaffen en ziet dit als een investering in het vaderlandse kennisniveau. Ook aan de persoonlijke ontwikkeling van studenten wordt veel aandacht besteed. De student moet immers goed kunnen functioneren in zijn toekomstige omgeving ten behoeve van het collectief.

Drop-outs

En toch is niet iedereen tevreden. Sommige mensen ervaren de Levenswet als een dwangbuis. Eens in de zoveel tijd splitsen zich groepen of individuen af. Deze ‘drop-outs’ leven samen in ‘no go areas’ waar verslaving, geweld en misbruik welig tieren. De overheid laat ze begaan zolang de overlast niet te groot wordt. En in voorkomende gevallen worden kalmerende middelen toegevoegd aan hun drinkwater.