Virussen kun je effectief bestrijden met kleine peptides die het werkzame deel van een toepasselijk antilichaam nabootsen, schrijft een Nederlands/Vlaams/Amerikaans team in Science. Om te beginnen is een peptide ontwikkeld dat werkt tegen de H5N1-vogelgriep, de H1N1-varkensgriep en de meeste andere groep 1-stammen van het influenza A-virus.

De beschreven peptides hoeven maar uit een stuk of twaalf aminozuren te bestaan. Voor een ‘klein therapeutisch molecuul’ zijn ze tamelijk groot, maar ze zijn nog steeds klein en eenvoudig genoeg om in het lab te synthetiseren. Anders dan bij complete antilichamen, waarvan je de synthese nog altijd moet toevertrouwen aan levende cellen, heb je dus de samenstelling exact in de hand en kun je naar hartelust met de aminozuurvolgorde experimenteren. Je kunt zelfs aminozuren inbouwen zoals ornithine, die van nature nooit in eiwitketens zitten.

Voor de griepremmer namen Maria van Dongen, van Janssen Pharmaceuticals, en Ian Wilson van het Scripps-instituut in Californië een voorbeeld aan de 3D-structuur van ‘universele’ antilichamen tegen griep, die vijf jaar geleden regelmatig de media haalden. Met name CR9114, dat het Scripps-instituut ooit samen met Crucell ontwikkelde, en Fl6v3. Deze antilichamen richten zich op zelden of nooit muterende structuurelementen van hemagglutinine, een van de manteleiwitten van het virus.

De 3D-structuur van die onderdelen, én van de antilichamen die er op passen, is exact bekend. Dus ook de manier waarop de bouwstenen van die twee onderling op elkaar komen te zitten, en hoe ze zich aan elkaar binden

Na een hele reeks probeersels kamen er vier cyclische peptides uit met een vergelijkbare vormgeving en dito effect. Mede dankzij dat ornithine, waar natuurlijke enzymen niet direct raad weten, worden ze in de bloedbaan vrij langzaam afgebroken: de beste variant houdt het enkele uren uit.

Het idee is dat je zulke peptides injecteert tijdens het eerste stadium van een griepinfectie, als aanvulling op medicijnen zoals Tamiflu die de symptomen in latere stadia onderdrukken. Als preventief vaccin heb je er uiteraard niets aan.

Er zijn wel wat beperkingen. Zo is het bestrijden van groep 2-stammen van influenza A veel lastiger. Om daar aan te hechten moeten antilichamen eerst een suikerketen wegduwen die in de weg zit, en een peptide is daar simpelweg te klein voor. Maar de auteurs denken dat je uiteindelijk veel meer verschillende virussen zult kunnen bestrijden met dit soort peptides.

bron: Scripps Research Institute