Prijzen voor nanotechnologie, neurowetenschappen en astrofysica: hoe Fred Alfred aanvult.
Wat is mooier dan zwemmen in het geld? Geld uitdelen om toponderzoek te stimuleren, vindt Fred Kavli. Ongeveer een jaar geleden kondigde de Amerikaanse miljonair en filantroop aan dat hij prijzen wilde uitloven voor wetenschappelijke topprestaties binnen de vakgebieden nanotechnologie, neurowetenschappen en astrofysica. Begin deze maand kwamen de details naar buiten en werd het plan ineens voorpaginanieuws. De prijzen zullen eens in de twee jaar worden uitgereikt, om te beginnen in het jaar 2008. De regie komt in handen van de Noorse academie van wetenschappen. En aan elke prijs zit een miljoen dollar vast.
De Kavli-prijzen lijken verdacht veel op de Nobelprijzen, die één land oostelijker worden uitgereikt. Maar volgens David Auston, voorzitter van de Kavli Foundation, is er geen sprake van concurrentie. “There’s lots of room for other prizes, zeker op deze drie gebieden. Bovendien pakken wij het anders aan. De Zweden doen het helemaal zelf. Wij willen een internationale procedure en een open nominatie, waarbij iedereen kandidaten mag aandragen en niet alleen degenen die daartoe zijn uitgenodigd. Zolang ze niet zichzelf nomineren.”
Wie de prijs wil winnen moet uitstekend onderzoek doen, met een belangrijke impact. Leeftijd en nationaliteit zijn niet belangrijk. Wel zegt Kavli te hopen dat de jury een beetje durf zal tonen en ook recent onderzoek in de prijzen laat vallen – iets waar het bij het Nobelprijscomité nog wel eens aan mankeert.
SELF MADE
Auston legt uit dat het steunen van toponderzoek altijd een droom van Fred Kavli is geweest. “Al sinds zijn studietijd, heeft hij me ooit verteld. Hij gelooft dat wetenschap belangrijk is voor de maatschappij.”
Kavli is het schoolvoorbeeld van een self made man. Hij groeide tijdens de oorlog op in Noorwegen, schraapte het geld bij elkaar voor een technische studie, emigreerde naar Californië, ging daar sensoren voor auto’s en vliegtuigen produceren en werd schatrijk. Een jaar of wat geleden verkocht hij zijn belang in Kavlico Corporation en richtte de Kavli Foundation op. Met hulp van Auston en een handvol adviseurs (“de organisatie is zo lean als maar kan”) steunt hij sindsdien onderzoek op nano-, neuro- en astrofysisch gebied. “Omdat dat voor zijn gevoel drie van de belangrijkste vakgebieden van het moment zijn”, legt Auston uit. De drempel ligt heel hoog. “Maar als we eenmaal hebben besloten om geld te geven, dan geven we verder geen richting aan het onderzoek. We zeggen niet wat ze moeten doen.”
Heel goed werk
Inmiddels steunt de stichting tien zogeheten Kavli Institutes. Slechts een daarvan zit buiten de VS: het Kavli Institute of Nanoscience Delft, onder leiding van prof. Hans Mooij. Ruim een jaar geleden ontstond het uit een bundeling van zes bestaande Delftse nano-onderzoeksgroepen.
Hoe Kavli daar terecht is gekomen? “In feite was het heel simpel”, zegt Auston. “We waren op zoek naar de beste kwaliteit onderzoek. We hebben met veel mensen gesproken om te ontdekken waar de Europese centra voor nanowetenschappen zitten. Al heel snel concludeerden we dat Delft heel goed werk doet. What happens here is very special.” Hij looft de combinatie van onderzoek en organisatie en de goede ondersteuning door de Nederlandse overheid. Huh? “Ach, klagen doen ze in elk land.”
Kavli verschaft elk instituut een fonds van 7,5 miljoen dollar, maar daarvan gaat alleen de rente naar het onderzoek. Volgens Mooij gaat het niet eens zozeer om het geld. “Het is niet eens genoeg om voor elke onderzoeksgroep binnen het instituut een extra promovendus te betalen.” Veel belangrijker is de erkenning. “De brand name. Deel uitmaken van het Kavli-establishment.”
Koffiedik
Zijn er nog meer plannen? “Waarschijnlijk komen er nog drie instituten bij, waarvan twee buiten de VS. Waar precies, daar kunnen we nog niets specifieks over zeggen. Voor de rest hebben we nog geen besluit genomen. Misschien gaan we workshops en kleinschalige congressen sponsoren. Maar voorlopig ligt de nadruk op de instituten en de prijzen.”
En is Auston in Delft al een mogelijke Kavli-prijswinnaar tegengekomen? “Dat sluit ik niet uit. Maar de Foundation is niet bij de selectie betrokken. Even though we provide the dollars.”
Nog geen opmerkingen