Natco Pharma in Hyderabad mag het kankermedicijn Nexavar gaan produceren ondanks het octrooi dat Bayer daarop heeft. Het is voor het eerst dat de Indiase overheid die radicale stap zet. Motivatie: Bayer vraagt dermate hoge prijzen dat vrijwel niemand in India het medicijn kan betalen.

Uiteraard worden in India wel meer patentgeneesmiddelen nagemaakt, maar dat betreft patenten die in India niet geldig zijn. In dat land is pas in 2005 een serieuze octrooiwetgeving ingevoerd. Die Patents Act dekt echter alleen medicijnen die op dat moment nieuw waren. Waaronder Nexavar.

Nexavar (sorafenib, 4-(4-((4-chloor-3-(trifluormethyl)fenyl)carbamoylamino)
fenoxy)-N-methyl-pyridine-2-carboxamide) werkt levensverlengend bij nier- en leverkanker. Volgens schattingen van Bayer komen er in theorie 8.842 Indiërs per jaar voor in aanmerking; volgens Indiase bronnen zijn het er 2 à 3 keer zo veel.

Maar in 2011 schijnen maar 200 patiënten het middel daadwerkelijk te hebben gekregen. Dat komt vooral omdat je het tot je dood moet blijven slikken terwijl Bayer er 280.000 rupee (4.000 euro) per maand voor vraagt. Ter vergelijking: de armoedegrens voor een gezin van 5 personen ligt bij 4 à 5.000 rupee, en slechts een kleine minderheid heeft een ziektekostenverzekering.

Het patent is geldig tot 2021 maar tot die tijd treedt nu een speciale clausule van de Patents Act in werking. Wanneer een gepatenteerd buitenlands product de Indiase bevolking in de praktijk onvoldoende bereikt, kan de overheid een dwanglicentie toekennen aan een Indiase producent. Dat mag op z’n vroegst 3 jaar na toekenning van het patent - en voor Nexavar is die termijn nu verstreken.

Als doekje voor het bloeden moet 6 procent van de opbrengst worden betaald aan de houder van het patent. Maar dat is in dit geval een schijntje. Natco zegt namelijk Nexavar te kunnen leveren voor 8.800 rupee per maand, een factor 30 minder dan Bayer vraagt. Dat doet vermoeden dat er met de marktwerking inderdaad iets niet helemaal goed is.

Uiteraard gaat Bayer in hoger beroep. Met in het achterhoofd de wetenschap dat je voor 9 van de 10 in India geïmporteerde medicijnen precies hetzelfde verhaal kunt ophangen. Als de overheid dáár ook dwanglicenties voor gaat afgeven, is het einde zoek - al zullen heel veel mensen die overheid groot gelijk geven wanneer ze dat inderdaad doet.

bron: BBC News