Vetcellen in het beenmerg verstoren het lokale immuunsysteem en vergroten zo de kans op multipel myeloom. En als je dat eenmaal weet kun je er ook iets tegen doen, stellen Vlaamse onderzoekers in het tijdschrift Leukemia.

Dat die vetcellen daar zitten en dat het er steeds meer worden wanneer je ouder wordt, was al bekend. Als je ouder wordt groeit tevens de kans op multipel myeloom, een vrijwel ongeneeslijke vorm van beenmergkanker die ook bekend staat als de ziekte van Kahler. Maar gek genoeg lijkt nooit eerder te zijn gekeken naar een verband tussen die twee.

Dirk Elewaut, verbonden aan de UGent en het Vlaamse biotech-instituut VIB, meldt nu dat dat verband er wel degelijk is. Vetcellen maken leptine aan (zie de illustratie), een hormoon dat vooral bekend staat als onderdrukker van het hongergevoel. Dit eiwit blijkt echter ook andere dingen te onderdrukken: invariant natural killer T-cellen (iNKT) van het immuunsysteem raken er door in een sort slaaptoestand, of anergie in het jargon. En dat geeft tumorcellen een grotere kans op overleving.

Samen met Karin Vanderkerken en Eline Menu van de Vrije Universiteit Brussel heeft Elewaut ten eerste vastgesteld dat bij multipel-myeloompatiënten inderdaad iets mis is met de leptinehuishouding. Ze hebben bovengemiddeld veel leptine in hun bloedserum én meer leptinereceptoren in hun beenmergcellen. Een verband met de body mass index, en dus de aanwezige hoeveelheid vet, is er niet: het moet echt iets met de ziekte te maken hebben.

Dat leptine ontstekingsremmend werkt is niet zo’n wonder: recent is ontdekt dat vetweefsel zelf ook over een uitgebreid immuunsysteem beschikt, en vermoedelijk is leptine betrokken bij de regeling daarvan.

Blokkeer je leptinereceptoren selectief met een 2.17-mAlb-nanobody, dus een klein model antilichaam uit een lama, dan zie je de iNKT’s weer op gang komen. Waarbij je ‘zien’ letterlijk moet nemen en ‘op gang’ niet: met een nieuwe microscopietechniek genaamd intravital dual photon microscopy konden de Belgen vaststellen dat de immuuncellen juist niet meer continu bewegen maar stoppen bij de tumorcellen om ze aan te pakken.

Voorlopig is het alleen geprobeerd in celkweekjes en in muizen en is alleen gekeken naar de effecten op de gezondheid van de iNKT-cellen. Of de nanobodies daadwerkelijk iets uitrichten tegen multipel myeloom, valt uit het onderzoek niet op te maken. Maar wie weet.

Al even interessant is de vraag is of er meer vormen van kanker zijn waarbij dit zo werkt.

bron: VIB, Leukemia