Mark Overhand ging na zijn opleiding verder studeren en promoveren. Hij bracht geruime tijd door aan universiteiten in Amerika en Zwitserland. Inmiddels is Mark universitair docent in Leiden en doet hij onderzoek naar synthesestrategieën voor biomoleculen.

“De Gouden Spatel kreeg ik voor mijn afstudeerscriptie over de synthese van morfineachtige verbindingen. Het was de bedoeling de structurele informatie uit twee andere stoffen met pijnstillende werking te combineren en zo een nieuwe te maken, die wel als pijnstiller werkte maar niet de ongewenste neveneffecten van morfine zou bezitten. Helaas bleek de stof uiteindelijk niet actief te zijn, maar ik heb er wel ongelooflijk veel van geleerd.”

Tijdens zijn hbo-opleiding was Mark erg geïnteresseerd in de concepten achter de praktijk van de scheikunde. Een volgende logische stap was voor hem dan ook een studie scheikunde aan de universiteit Leiden. Na zijn studie vertrok hij naar de universiteit van Virginia in Amerika om te promoveren. Mark werkte ook een tijdje aan de prestigieuze ETH in Zürich waar hij de structurele eigenschappen van ß-peptiden ontdekte. “De begeleidende professor had voorspeld dat er een bepaalde (helix)structuur verkregen kon worden door een serie ß-aminozuren achter elkaar te zetten. Het ontwerp bleek inderdaad het gewenste eindresultaat op te leveren. Zo is mijn interesse gewekt in het naar je hand zetten van moleculen.” Dit is momenteel een belangrijk aspect van het onderzoek in de vakgroep Bio-organische Synthese, waar hij een van de stafleden is. “Ons doel is het bedenken en uitvoeren van synthesestrategieën voor het maken van biomoleculen. We doen fundamenteel onderzoek naar ‘kleine’ structurele veranderingen en het effect hiervan op de biologische activiteit.”

Leerproces

Mark heeft heel wat klaslokalen van binnen gezien. “Je zou me wel een laatbloeier kunnen noemen.” Begonnen op de mavo is hij via de havo naar het hbo gegaan. “In 2003 ben ik officieel universitair docent geworden, daarvoor heb ik vijf jaar een contract gehad waarin ik mij als onderzoeker en als docent moest bewijzen. Ik heb veel geleerd van hoe op het hbo onderwijs wordt gegeven, ik heb er geleerd doelgericht te werken. Ook heb ik door mijn lange leerproces heel veel verschillende docenten en talloze tentamens gehad. Dat heeft mij wel gevormd als docent.” Daarnaast begeleidt Mark aio’s en leidt hij onderzoek. Hij is onder andere betrokken bij het ontwerpen van suikeraminozuren en het onderzoeken van het effect van deze stoffen op de structuur van gemodificeerde biomoleculen. “Je kunt met suiker­ aminozuren een molecuul in de bio-actieve conformatie vastleggen en hem daarmee veel actiever maken. Ook kun je ze gebruiken om moleculen een grotere biostabiliteit te geven.”

Mark en zijn collega’s doen onder andere onderzoek aan anti-microbacteriële peptiden. “We hebben derivaten gemaakt van natuurlijke cyclopeptiden die in kristalvorm verdacht veel lijken op een ß-barrel, een bekende eiwitstructuur. Dit zou misschien kunnen betekenen dat de werking van de natuurlijke stof berust op het vormen van poriën in de celwand van bacteriën om deze te vernietigen. Een ander derivaat heeft precies dezelfde werking als het natuurproduct. Een mogelijke toepassing is in katheters met een antibiotische werking.

***Kader***

Naam: Dr. Ing. Mark Overhand

Jaar Gouden Spatel: 1986

Leeftijd: 40

HBO instituut: Van ’t Hoff instituut Rotterdam

Huidige baan: universitair docent Organische Chemie, Leiden

Als je jezelf als molecuul zou omschrijven, wat voor molecuul ben je dan?

Een aminozuur natuurlijk, een van de bouwstenen van het leven. Maar dan wel een D-aminozuur, want ik ben anders dan anderen.